De militaire oefening van het Chinese Volksbevrijdingsleger rond Taiwan mag dan officieel gestopt zijn, elke dag nog steken oorlogsschepen en vliegtuigen de middellijn over in de Straat van Taiwan. Naast het aanhoudende militaire machtsvertoon probeert China Taiwan ook op andere manieren onder druk te zetten.
Op de versmarkt in het dorpje Huangqi nemen ze geen blad voor de mond. "China en Taiwan zijn broeders", zegt visbalverkoper Yang. "Als het kleine broertje niet luistert, moet je hem tot de orde roepen", lacht hij. "We hopen op vreedzame hereniging. Zo niet, dan zullen we niet stilzitten en lossen we het binnen 72 uur op." Toch is het vooral blaffen wat China tot nu toe doet, doorgebeten wordt er niet.
In de ban
Vanwege aanhoudend strenge covidrestricties werden Taiwanese producten hier toch al nauwelijks meer verkocht. Handelaren van de door Taiwan bestuurde Mazu-eilandjes, luttele kilometers verderop, zijn hier sinds het begin van de pandemie niet meer welkom. Datzelfde geldt nu voor de Taiwanese haarstaartdegenvis en ingevroren horsmakreel. Ook Taiwanese citrusvruchten zijn in de ban gedaan.
Eerder al stelde China dat Taiwanese vis positief had getest op corona. Nu voert het aan dat producten te hoge niveaus pesticides bevatten en claimt het dat schildluizen werden aangetroffen in fruitproducten. Toch zijn de sancties moeilijk los te zien van het bezoek van Nancy Pelosi - de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Het pakket lag al klaar. Enkele uren nadat de voorzitter was geland in Taipei, werden de sancties van kracht.
"Het heeft geen zin om ze goed te behandelen als ze zich niet gedragen", zegt één van de Chinese marktkoopmannen daarover. De economische impact van de sancties is beperkt. De Taiwanese Landbouwcommissie schat de schade op 620 miljoen Taiwanese dollar, omgerekend zo'n 20 miljoen. Een fractie van de totale export richting de Volksrepubliek, Taiwans belangrijkste handelspartner, die vooral bestaat uit chips. Die laat China ongemoeid: het heeft ze hard nodig.
Met de opgelopen spanningen rondom Taiwan staat ook de chipindustrie weer in de schijnwerpers.
Voor de boeren in Taiwan, die eerder al hun ananassen niet meer mochten verkopen in China, is het niettemin slikken. "Natuurlijk zijn er wel momenten dat je je zorgen maakt", zegt pomeloboer Lii Sheng-zhong uit het Taiwanese Madou over de hoogopgelopen spanningen. Zelf exporteert hij ongeveer een derde van zijn pomelo's naar het Chinese vasteland. "Veel gaat naar Shanghai en Peking. Hongkong doe ik en ook nog een klein beetje Singapore en Japan", zegt Lii.
"Nu de uitvoer naar China een halt is toegeroepen moeten we omschakelen naar meer binnenlandse verkopen, daar is weinig aan te doen", zegt Lii. Hij denkt dat de prijs voor zijn pomelo's daardoor lager zal uitvallen. Collega-boer Liao Tian-deng zit in een lager segment, en exporteert minder. Maar vervelende timing is het wel, met een belangrijke feestdag voor de deur. "Hoe dichter we bij het Middenherfstfestival komen, hoe groter de verkopen normaal gesproken zijn."
Het district Madou verruimt zijn blik, zegt Sun Tzu-min. "We exporteren de afgelopen jaren bijvoorbeeld meer naar Japan en zijn bezig met Canada", zegt Sun, van de Boerenfederatie in Madou. "Opslag en vervoer is wel een probleem", stelt Liao over nieuwe afzetmarkten. "Het kost een vermogen om gewone containers naar de Verenigde Staten te sturen. Voor een gekoelde container liggen de prijzen nog hoger, en die heb je wel nodig als het buiten 40 graden is." Reden voor de industrie om ook in te zetten op de verwerking van pomelo's tot bijvoorbeeld schoonmaakproducten.
Gelukkig leven
"Niet ideaal", noemt Liao het bezoek van Pelosi. "Ik denk dat het ons niet veel helpt, ze is geen afgevaardigde van de regering, en de nervositeit is er mee toegenomen. Maar als een gast op bezoek wil komen, kun je die niet weigeren."
De laatste peilingen van de Taiwanese Public Opinion Foundation laten zien dat het eiland verdeeld is. Een krappe meerderheid van 52,9 procent vindt het nog altijd goed dat het bezoek van Pelosi niet is afgezegd. Grofweg een derde van de ondervraagden had dat liever wel gezien.
"Onze boeren hopen vooral dat hun producten verkocht kunnen worden", zegt Sun daarover. "Ze praten minder snel over politieke kwesties." Boer Lii wil dat wel, en zegt zich desgevraagd niet te laten leiden door de Chinese intimidatie als dit najaar de lokale verkiezingen op de rol staan. "Het zijn geen presidentsverkiezingen dit jaar", zegt hij. Die staan gepland voor 2024. "Dat zou misschien anders zijn, maar op de verkiezingen van onze burgemeesters en lokale vertegenwoordigers heeft het voor mij geen impact."
In Madou hopen ze vooral dat de storm van de afgelopen weken, door China aangegrepen om het aantal vliegbewegingen en manoeuvres op zee fors uit te breiden, weer gaat liggen. "Als iemand op leeftijd denk ik dat beide partijen onbaatzuchtig moeten zijn", zegt boer Liao. "Iedereen in Taiwan is gewend aan een gelukkig leven. Oorlog zou een ramp zijn voor onze kinderen en kleinkinderen."
