De arbeidsmarkt is nog nooit zo krap geweest, maar nog steeds staan veel mensen aan de kant. Volgens werkgevers en deskundigen kan dat niet los worden gezien van de lange periode waarin bedrijven hun zieke werknemers moeten doorbetalen.
Het financiële risico om mensen aan te nemen is daardoor soms te hoog, zeggen zij. Zeker ouderen en mensen met een arbeidsbeperking komen moeilijker aan een baan.
Dubbele loonkosten
Een zieke medewerker krijgt gedurende twee jaar minimaal 70 procent loon doorbetaald. "Soms hebben mensen iets langer de tijd nodig om te herstellen", zegt Kitty Jong, vicevoorzitter van vakbond FNV. "Denk bijvoorbeeld aan kanker, maar ook nu met long covid. Je wil niet dat mensen heel snel in de arbeidsongeschiktheid raken."
Zo'n langdurig zieke werknemer kan de werkgever veel geld kosten. Naast de doorbetaling moet er tijdelijke vervanging komen - en dat betekent dubbele loonkosten.
Dat is duur, zeker voor kleinere bedrijven. Bedrijven kunnen zich ertegen verzekeren, maar vanwege de premiekosten doet lang niet iedereen dat. Ondanks dat het vorige kabinet miljoenen uittrok om die premie deels te betalen, heeft bijna een kwart van de werkgevers niet zo'n verzekering.
Creatieve ondernemers durven geen mensen meer aan te nemen, die worden zzp'er.
Maar volgens hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen heeft Nederland niet alleen een personeelstekort, maar ook een "inclusietekort". "Dat betekent dat heel veel mensen buiten de arbeidsmarkt staan die wel zouden willen en kunnen werken. Maar ze worden gezien als risico, want als ze ziek worden, moet het loon tot twee jaar doorbetaald worden."
"De gemiddelde arbeidsdeelname in Nederland is hoog. Maar bij mensen met een beperking of wat oudere mensen is het verschil heel erg groot. In Scandinavië en Duitsland werken van die groep 35 procent meer mensen dan in Nederland."
Roekeloos gedrag
Henk Grifhorst is eigenaar van een kinderkledingwinkel in Amsterdam en strijdt al jaren tegen de regels voor loondoorbetaling. "Ik heb weleens een werknemer gehad die zich had laten tatoeëren op een plek waar de zon niet schijnt", zegt hij. "Die werd lang ziek, en daar ben ik dan verantwoordelijk voor. Terwijl de verzekeraar zegt: dat is roekeloos gedrag. Die betaalt niet uit. Waarom moeten ondernemers dat dan wel?"
Ook Kristel Groenenboom, eigenaar van een containerbedrijf, ziet de regels als grote last. "Containers bouwen is fysiek zwaar werk. We hebben een ziekteverzuim van 8 tot 10 procent. En langdurige ziekte kost enorm veel geld. Als iemand twee jaar uitvalt, kan dat tussen de 150.000 en 200.000 euro kosten."
Ik ga de snelweg niet blokkeren met containers, maar ik vind het het wel frustrerend.
De wet die het lange doorbetalen bij ziekte regelt, kwam er in 2004. Nederland is wereldkampioen met 104 weken loon doorbetalen; in Duitsland is dat zes weken, in België 30 dagen. Daarna worden zieke werknemers in die landen vergoed vanuit een collectieve voorziening.
'Laat samenleving betalen'
Winkeleigenaar Grifhorst wil dat kleine ondernemers niet meer verantwoordelijk zijn voor het loon van medewerkers die door roekeloosheid ziek zijn geworden. "Creatieve ondernemers durven geen mensen meer aan te nemen, die worden zzp'er. Het midden- en kleinbedrijf zit al in een moeilijke periode, dit maakt het alleen maar erger."
Hoogleraar Wilthagen pleit ervoor om de periode voor alle zieke werknemers korter te maken. "De samenleving moet vervolgens in de bres springen om te zorgen dat iedereen weer aan het werk kan."
Weinig lange ziekmeldingen
Bij vakbond FNV zijn ze het daar niet mee eens. Vicevoorzitter Jong: "Je zou je als werkgever moeten presenteren als iemand die graag investeert in je medewerkers, die begaan is met de hersteltijd van een zieke werknemer. Moet je eens zien hoeveel mensen er dan op je afkomen."
Jong wijst erop dat slechts 1,5 procent van alle ziekmeldingen langer dan vier maanden duurt. Bovendien, benadrukt ze, kunnen werkgevers aanspraak maken op subsidies om mensen met een beperking aan te nemen.
Maar voor ondernemer Groenenboom blijft de financiële drempel te groot. "Het is heel triest", zegt Groenenboom. "Ik ga de snelweg niet blokkeren met containers, maar ik vind het het wel frustrerend."
