Drugshandel, een steekpartij en huiselijk geweld. Waarom zou je als profvoetballer je carrière op het spel zetten? "Overal waar veel geld in omgaat, zoals in het betaald voetbal, zie je criminelen opduiken en dingen die het daglicht niet kunnen verdragen", zegt oud-rechercheur Arno van Leeuwen tegen Nieuwsuur.
Het is een zaak die al anderhalf jaar veel aandacht trekt: de vervolging van topvoetballer Quincy Promes. Binnenkort staat hij voor de rechter, op verdenking van poging tot moord op zijn neef tijdens een steekpartij. De zaak staat niet op zichzelf. Want meer profvoetballers raken verstrikt in de georganiseerde criminaliteit.
In de zaak van Promes lijkt er méér aan de hand te zijn dan alleen de steekpartij, zo blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. Naast de steekpartij wordt Promes ook verdacht van betrokkenheid bij cocaïnesmokkel, van de smokkel van synthetische drugs naar Australië en van huiselijk geweld.
Ook deze aanklachten zijn onder andere gebaseerd op afgeluisterde en onderschepte versleutelde berichten van Promes' telefoon. Daaruit blijkt dat Promes ten tijde van de steekpartij al langer in beeld was vanwege drugsonderzoeken.
Bekijk hier een reconstructie van de zaak-Promes:
De verweving van voetbal en ernstige vormen van criminaliteit baren de Amsterdamse politie zorgen. En ook uit wetenschappelijk onderzoek blijkt hoe makkelijk criminaliteit z'n entree doet in de wereld van voetbal.
Oud-rechercheur Arno van Leeuwen is de drijvende kracht achter de aanpak van die ondermijning. Hij richtte zijn pijlen eerst op branches die gevoelig zijn voor criminaliteit, zoals autoverhuurbedrijven, makelaars, horecabedrijven en vechtsportgala's. Daarna stortte hij zich op het betaalde voetbal.
Hij ziet bij profvoetballers illegaal gokken, matchfixing en geweldsincidenten. Het gaat ook om witwassen van crimineel geld, zegt Van Leeuwen. "We hebben in ieder geval gezien dat er voetballers zijn die dure horloges verkopen aan criminelen en cash betaald krijgen."
Maar het gaat verder. "We zagen tijdens een dancefeest in het Scheepvaartmuseum een liquidatie van een bekende crimineel. Daar zaten bekende profvoetballers, artiesten en criminelen bij elkaar aan een VIP-tafel." Het valt Van Leeuwen in lopende recherche-onderzoeken van de afgelopen jaren op dat voetballers steeds vaker in gezelschap van criminelen verkeren en daarmee in gevaar zijn.
Rapper, voetballer of drugscrimineel?
Van Leeuwen heeft daarom al eerder contact gelegd met Ajax en gaat met spelers in gesprek, zogenoemde bewustwordingsgesprekken. "We maken ons zorgen omdat er in Amsterdam veel schietpartijen zijn en vergismoorden, dat soort dingen. Dus dan melden we ons bij Ajax om een gesprek te voeren met iemand."
Ook met Promes heeft Van Leeuwen gesproken. Al voordat de steekpartij plaatsvond. Maar omdat de zaak nu bij justitie ligt, kan hij daar niets over zeggen.
Dat Promes in aanraking zou zijn gekomen met drugscriminelen verbaast hoogleraar Toine Spapens van de Tilburg University niets. "In onze onderzoeken valt op dat voetballers vaak komen uit achtergestelde wijken in de grote steden, Als je succesvol wil zijn kun je rapper worden, of voetballer of drugscrimineel - of alle drie tegelijkertijd. Dat komt ook voor. We zien dat die voetballers veel contact houden met vrienden van vroeger, die dus echt het verkeerde pad op zijn gegaan."
Nieuwe generatie
Criminoloog Spapens werkte mee aan een onderzoek naar de verwevenheid van criminaliteit met voetbalclubs in Noord-Brabant en Zeeland. De conclusies liegen er niet om: 30 procent van de onderzochte clubs kreeg te maken met criminele invloeden, vaak in de vorm van sponsoring.
"In één geval ging het om een criminele sponsor die vervolgens de kantine gebruikte voor illegale goktoernooien. Ook drugshandel vanuit de kantine hebben we gezien. En zaken waarbij leden van criminele motorbendes de kantine min of meer als een soort clubhuis of vergaderzaal gebruikten."
Rechercheur Van Leeuwen maakt zich inmiddels ook zorgen over de nieuwe generatie voetballers. "Voetbalscholen waarbij eigenaren zijn veroordeeld voor handel in verdovende middelen of in vuurwapens. Die zijn er, en die geven nu training vooral aan kinderen."
