Na de Britse premier Johnson was premier Rutte vandaag de tweede buitenlandse regeringsleider die het Oekraïense parlement toesprak sinds de oorlog. De speech eindigde met een staande ovatie. Maar Nieuwsuur spreekt een teleurgesteld Oekraïens parlementslid. Want hoewel de premier ruim zijn steun uitsprak, hield hij zich over een eventueel EU-lidmaatschap op de vlakte.
"Het is belangrijk dat we elke kans pakken om de samenwerking tussen Oekraïne en de EU verder te brengen", zei Rutte in zijn speech. "We moeten op zo'n manier werken aan herstel en wederopbouw dat het Oekraïne dichter bij de EU brengt." Daarop volgde een lauw applaus, en het Oekraïense parlementslid Jevhenja Kravtsjoek snapt dat wel - ze reageert zwaar teleurgesteld.
"Ik had meer verwacht, er is een duidelijk signaal nodig over het toetreden tot de EU", zegt Kravtsjoek. "Dat is belangrijk voor het Oekraïense volk. Het is cruciaal voor ons land om volledig lid te worden van de EU. Wij verdedigen op dit moment de Europese waarden, we hebben onze aanvraag met ons eigen bloed geschreven. Als die waarden iets betekenen voor de Nederlanders, hopen we op jullie steun."
Kijk hieronder naar een samenvatting van de toespraak, de hele toespraak is hier terug te kijken:
Rutte zegde wel toe Oekraïne militair te blijven ondersteunen. Nederland stuurde tot nu onder meer antitankwapens naar Oekraïne, binnenkort volgen ook pantserhouwitsers. Maar een toezegging van Rutte over een eventueel versneld lidmaatschap kwam er niet. "Of dat pijnlijk is, weet ik niet", zegt Wouter Zweers, Europa-deskundige aan het Instituut Clingendael. "Het was wel te verwachten. Rutte heeft toen Oekraïne die aanvraag deed in maart al gezegd dat hij vindt dat het belangrijker is om ons te richten op militaire en humanitaire steun."
Nederland en Frankrijk zijn allebei landen die er niet zo happig op zijn om snel nieuwe lidstaten toe te laten.
In de Tweede Kamer zijn de reacties wisselend, ook binnen de coalitie, waar CDA en VVD tegen zijn. "We zien nu ook met Polen en Hongarije dat de rechtsstaat iets is waar je achter moet gaan staan", zegt CDA-Kamerlid Agnes Mulder. "Als dat gaat wringen, krijg je het moeilijk in de EU. We moeten daar zorgvuldig mee omgaan."
D66 en PvdA vinden wél dat Oekraïne de kandidaat-lidmaatschapsstatus moet krijgen - ook al kan het dan nog decennia duren voor het land echt lid kan worden. Zo is Servië al tien jaar kandidaat-lid en kreeg Turkije deze status zelfs al in 1999. "Het is een symbolische stap", zegt PvdA-Kamerlid Kati Piri. "Als die hervormingen ooit zijn doorgevoerd, dan staan we klaar om jullie op te nemen in de Europese familie."
Maar voorlopig is er van de Nederlandse regering nog geen toezegging. "Wat Rutte heeft gezegd: Oekraïne is onderdeel van de familie", zegt VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans. "We moeten naar manieren zoeken om Oekraïne te helpen met hervormen en stappen te zetten richting de EU. Hoe dat verder gaat, is iets van komende maanden."
Macron
Afgelopen maart stuurde de Oekraïense president Zelensky een officiële aanvraag voor lidmaatschap van de EU naar Brussel. In juni moeten de lidstaten daar een klap op geven. De Franse president Macron kwam afgelopen week met een soort compromis: een nieuwe Europese 'politieke gemeenschap', waar niet alleen Oekraïne maar ook landen als Georgië en Moldavië lid van zouden kunnen worden. Macron zei daar wel meteen bij dat een land daarmee niet automatisch EU-lidmaatschap krijgt.
"Nederland en Frankrijk zijn allebei landen die er niet zo happig op zijn om snel nieuwe lidstaten toe te laten", zegt Zweers. "Dat heeft ermee te maken dat we in de afgelopen jaren hebben gezien dat in een aantal Europese lidstaten de democratie, de rechtsstaat en mediavrijheid achteruit zijn gehold. Dat heeft echt een negatief effect op het functioneren van de Europese Unie."
Het zijn overwegingen waar parlementslid Kravtsjoek weinig mee kan. "Het plan van Macron is een grote teleurstelling. We moeten volledig lid worden. Het is nu of nooit, anders zal Poetin nooit stoppen. Jullie steden worden niet gebombardeerd, maar die van mij wel. Het is mijn dochter die niet naar school kan."