Sonja Pleumeekers
Hoewel het stijgen van besmettingscijfers voor veel mensen abstract blijft, zijn de gevolgen in de ziekenhuizen maar al te duidelijk. Vanwege de toename aan coronapatiënten moeten die opnieuw pijnlijke keuzes maken, terwijl toch al al veel patiënten in de wacht staan.
In het UMC Utrecht is het weer crisistijd. Maandag opent opnieuw een aparte covid-afdeling. Remco van Lunteren van de Raad van Bestuur vertelt dat het ziekenhuis gaat opschalen van 24 naar 30 bedden voor covidpatiënten. "We hopen dat het daarbij blijft, maar de verwachting is dat dat er meer worden."
Het lijkt een klein aantal, maar met onderbezetting is de opschaling een uitdaging. Om personeel beschikbaar te krijgen op de nieuwe covid-afdeling, moeten deze week veel operaties worden afgebeld.
Uitgesteld
Het UMC Utrecht staat daarin niet alleen: uit de laatste cijfers van de Nederlandse Zorgautoriteit blijkt dat al meer dan 40 procent van alle ziekenhuizen in Nederland de planbare reguliere zorg niet kan leveren. In totaal zijn zeker 200 duizend operaties niet uitgevoerd als gevolg van de covidzorg, en dat worden er alleen maar meer.
Hartchirurg Niels van der Kaaij van het UMC Utrecht moet elke hartpatiënt gemiddeld drie keer afbellen. Soms moet hij patiënten zelfs vlak voor hun geplande operatie naar huis sturen. "Mensen zijn dan de hele nacht nuchter gebleven, de spanning bouwt op, en vlak voor ze naar de operatiekamer gaan zeggen we: het gaat niet door. Je kunt je voorstellen dat je na een operatie drie of vier keer te hebben uitgesteld, die kamer niet meer binnen durft te lopen."
IC-verpleegkundige Jeroen Lammers: "De moed zakt ons nu echt in de schoenen. De eerdere golven zijn nog niet verwerkt, en er komt weer een nieuwe aan. We zien dat een normale situatie, die een verpleegkundige prima aan zou kunnen, nu leidt tot overbelasting."
Anderhalf jaar wachten op nier
Hoe groot de gezondheidsschade is die deze uitgestelde zorg oplevert, is nog niet duidelijk. Wel berekende het RIVM dat alleen al door de eerste coronagolf er 34.000 tot 50.000 minder gezonde levensjaren waren bereikt. Een paar golven later zal dat cijfer flink zijn toegenomen.
Eén van de patiënten die hiervan de gevolgen ondervindt is Vincent Mes (58). Op 23 april 2020 zou hij een nieuwe nier krijgen van zijn vriendin Ted. Inmiddels is hij nog steeds aan het wachten op de transplantatie, en ligt hij vijf dagen per week in het ziekenhuis voor zijn dialyse.
Het Landelijk Overleg Nier Transplantatie (LONT) maakt zich zorgen om de mensen op de wachtlijst. Voorzitter Aiko de Vries: "In 2019 zijn 179 mensen van de wachtlijst af gegaan vanwege overlijden of doordat ze zo slecht waren dat transplantatie niet meer mogelijk was." Nu is de wachtlijst 10 procent groter. Het LONT verwacht dat het aantal mensen dat hun transplantatie niet haalt, daarom ook zeker met 10 procent zal toenemen.
'Klaar mee'
Álle afdelingen van ziekenhuizen voelen de druk op de zorg. Van de specialismen die relatief gezien de meeste operaties moeten afzeggen, staat de orthopedie bovenaan. Het zetten van een heupprothese moet bijvoorbeeld vaak wachten.
Edith Horsthuis (71) heeft al een kunstheup, maar sinds de pin zeven maanden geleden losraakte, wacht ze op een operatie. "Daar ben ik klaar mee. Ik wil weer iets gaan doen met mijn kleinzoon, en dat kan niet. Ik heb zo vreselijk veel pijn." Zicht op een operatie heeft ze nog niet.
Ondertussen haalt het UMC Utrecht alles uit de kast. In een nieuw ingericht capaciteitscentrum wordt op grote schermen bijgehouden waar nog bedden beschikbaar zijn. Elke drie uur vindt hier een overleg plaats. Er wordt dan geschoven met bedden en personeel om nog zo veel mogelijk operaties door te kunnen laten gaan.
Hartchirurg Van der Kaaij: "Ik heb dit vak gekozen om mensen te helpen. Nu worden grote delen van de dag in beslag genomen met het proberen een operatiekamer of IC-bed te regelen." Het effect van de nieuwe maatregelen zal bepalen wat er de komende tijd nog op het ziekenhuis af komt.
