Het is stilgezwegen, dagenlang. De brief van de Europese Commissie waarin staat dat vijf Poolse regio's geen Europese coronasteun krijgen als straf voor het stigmatiseren van homo's en transgenders.
"Een belangrijke brief en een grote stap van de Europese Commissie", concludeert Kamil Maczuga van de lhbti-beweging in Krakau. Hij is niet verbaasd dat de Europese brief is weggehouden van het Poolse publiek. "Poolse autoriteiten willen niet dat burgers ontdekken dat hun regio geld verliest." Bovendien is de daadkracht van de Europese Commissie onderschat. "De autoriteiten dachten dat het slechts om dreigementen ging."
Maar nee, de Europese Commissie heeft werkelijk de eerste 120 miljoen euro aan coronasteun bevroren. Geld dat al aan ondernemers, maar ook aan ziekenhuizen in de regio is beloofd.
In het ziekenhuis van Krakau probeert Jerzy Friediger, de oude directeur, zijn irritatie te verbergen. "We krijgen het nu zwaarder. Het zou goed zijn als we dat geld kregen." Wat hij met de miljoenen Europese subsidie van plan was? Hij zucht: "Een nieuwe spoedeisende hulp is hard nodig. De oude kan echt niet meer."
Bij de meeste patiënten is het stopzetten van de coronasteun nog niet doorgedrongen. Een jongeman met zijn duim in het verband, denkt dat het stigmatiseren van de lhbti-gemeenschap door de regio een serieuze zaak is. "Als je door het aannemen van de resolutie geld verliest, dan laat dat zien dat dit geen onbelangrijk thema is."
Zonder Europees geld zal de verdere groei van Polen moeilijk worden.
De conservatieve vice-voorzitter Tomasz Urynowicz, vormde in het regioparlement een coalitie met de rechts-nationalistische regeringspartij PiS. Hij stemde vóór de anti-lhbti-resolutie. Pas toen hij besefte dat zijn regio miljoenen euro's zou kunnen mislopen, kwam hij tot inkeer. "We weten hoe riskant het kat-en-muis-spel is met de Europese Commissie, dan kun je beter inbinden, en dat is wat ik doe." Hij zag de bui hangen en kreeg gelijk. De commissie heeft nu concrete beslissingen genomen.
Een paar kilometer verder ligt een gigantische bouwput. Vrachtwagens rijden af en aan. Hier wordt regionaal wetenschapsmuseum Cogiteon gebouwd, met laboratoria en congreszalen. "Het gaat lijken op Nemo in Amsterdam", vertelt directeur Piotr Szymanski trots.
Maar komt er wel een wetenschapsmuseum? Gaat de confronterende opstelling van de regering de economie schade berokkenen? Szymanski is ongerust en dat is niet verwonderlijk. Dit 55 miljoen kostende complex zou 35 miljoen euro aan Europese subsidie ontvangen. "Al bijna 20 jaar zijn de Europese fondsen de motor achter onze economie. En dit is slechts één voorbeeld. Alleen al in Krakau en deze provincie zijn het duizenden investeringen. Dus zonder Europees geld zal de verdere groei van Polen moeilijk worden."
Speculeren over 'polexit'
Blijkbaar raakt de Europese Commissie een gevoelige snaar. Want ook al lijkt een vertrek uit de Europese Unie nog geen optie, voor het eerst speculeren meerdere hooggeplaatste PiS-politici openlijk over een polexit.
Het Poolse journaal pakt er groot mee uit. Want PiS-kopstuk Ryszard Terlecki zegt wat partijleider Jaroslaw Kaczynski denkt, zo is de analyse. En zijn woorden zijn niet mis. "We moeten drastische oplossingen overwegen. De Britten hebben laten zien dat de dictatuur van de Brusselse bureaucratie hen niet aanstond en stapten uit de EU."
Het veroorzaakte zo veel ophef dat de partijleiding van PiS wel moest verklaren pro-EU te zijn.
Bevolking wil in EU blijven
Conservatief Urynowicz ziet het hoofdschuddend aan. Hij kent zijn oude coalitiepartner PiS en is ongerust over de retoriek en het dreigen met polexit. "Het probleem van de Brexit begon ook met binnenlands politiek gesteggel. En de uitkomst kennen we: Groot-Brittannië is geen lid meer van de EU. Ik hoop maar dat de binnenlandse discussie in Polen niet voor zo'n lawine gaat zorgen als in Groot-Brittannië."
Het Poolse publiek laat zich voorlopig niet gek maken. Volgens een laatste peiling wil 88 procent in de EU blijven. 57 procent van de Polen denkt dat er geen polexit komt. Slecht 30 procent is bang dat het werkelijk gaat gebeuren.
Polen en de EU liggen vaker overhoop, bijvoorbeeld over de rechtsstaat. Bekijk de uitlegvideo van NOS op 3:
