Meer dan 93 procent van de Nederlanders die bloed doneren heeft antistoffen in hun bloed tegen corona dankzij een besmetting of een vaccinatie. Bloedbank Sanquin onderzoekt elke week een deel van hun bloeddonaties op antistoffen.
Hoe meer antistoffen in je bloed, hoe beter je beschermd bent tegen een besmetting met corona. De kans dat je dan ernstig ziek wordt of in het ziekenhuis belandt, is heel klein. Goed nieuws volgens OMT-lid Marc Bonten, maar wat betekent dit voor de groepsimmuniteit? En kan het beleid nu sneller versoepeld worden?
Eerst even de cijfers:
"Dit hoge percentage komt vooral door de explosieve groei van gevaccineerde twintigers de laatste weken", zegt Hans Zaaijer, arts-microbioloog en onderzoeker bij de bloedbank.
"Het leuke is: het aantal mensen met antistoffen ging eerst heel langzaam omhoog", zegt Zaaijer. "Maar van half april tot juni ging dat ineens omhoog met 5 procent per week. En wat nu nieuw is, dat zie je ook in de grafiek, is dat het tot stilstand komt, ook bij de twintigers. Het vlakt af, we bereiken een plafond. Dat is ook logisch, want het is als het goed is wel zo'n beetje klaar."
Ook OMT-lid Marc Bonten vindt dit prachtige cijfers. "In een ruim kwartaal is het aantal antistoffen van 20 naar meer dan 90 procent gegaan, bijna allemaal door de vaccinaties. Dat is fenomenaal."
Kanttekeningen
Bij de cijfers horen wel enkele kanttekeningen. Helemaal representatief zijn ze niet. Zo zijn er geen bloeddonoren onder de 18 jaar. Ook boven de 75 jaar zijn er amper donoren, en groepen met een migratieachtergrond zijn sterk ondervertegenwoordigd (meer details over het onderzoek vind je in het kader onderaan dit artikel). Overigens is volgens het RIVM inmiddels zo'n 40 procent van de 12- tot 17-jarigen al gevaccineerd met één prik.
"Voor heel Nederland zal het aantal mensen met antistoffen desondanks echt wat lager zijn", zegt Bonten. "Maar het betekent in alle gevallen dat een heel groot deel van de Nederlanders nu beschermd is."
Hieronder zie je toename van antistoffen per regio sinds het begin van de pandemie. Klik op het plaatje om in te zoomen.
Hoe meer antistoffen je hebt, hoe beter je dus beschermd bent tegen het virus. Maar dat veel Nederlanders nu antistoffen hebben, wil niet zeggen dat ze die over een jaar nog steeds hebben. "We zien in extra nauwkeurige tests dat het aantal antistoffen elke drie, vier maanden halveert", zegt Zaaijer. "Wat we nog niet zien is dat ze helemaal verdwijnen. Of dat uiteindelijk wel gebeurt, moeten we afwachten."
Maar zelfs zonder antistoffen houd je na een vaccinatie of infectie nog zogenoemde geheugencellen over. "Hoe goed die beschermen op de lange termijn kan twee kanten op", zegt Zaaijer. "Van bijvoorbeeld het hepatitis-B-virus weten we dat het niet erg is als je antistoffen wegzakken. Zelfs na dertig jaar zijn je geheugencellen nog goed genoeg, die gaan dan weer antistoffen maken bij een infectie.
Voor de griep is dat bijvoorbeeld anders. "Dat is bij veel luchtweginfecties zo, dus dan zou je een booster kunnen overwegen. Maar we moeten daar voorzichtig mee zijn, de tijd zal dat uitwijzen."
Groepsimmuniteit en nachtclubs?
Met zo'n hoog percentage antistoffen zou je kunnen denken: die groepsimmuniteit is er bijna, gooi alles maar weer open. Maar zover wil OMT-lid Bonten nog niet gaan. "We kunnen binnenkort wel langzaam maatregelen gaan loslaten. In juni was die stap te groot. Ik was wel bezorgd dat door die versoepelingen en te veel onbeschermde mensen er toch nog een golf in de ziekenhuizen zou komen. Maar met de huidige maatregelen lijkt dat er niet van te komen."
Volgens Bonten zullen het kabinet en het OMT - zeker na de te snelle versoepelingen in juni - nu wel iets terughoudender zijn in het nemen van heel grote stappen. "Kijk, nog steeds is vooral een deel van de jongeren niet gevaccineerd. Als je nu de nachtclubs weer opent, en na de zomer de scholen en het hoger onderwijs - dat is wel veel in een keer. Dus ik weet niet of de versoepelingen nu sneller moeten gaan."
Op 13 augustus komt het kabinet met een update over de versoepelingen. "Maar alles wijst erop dat het de goede kant op gaat."