Lokale politici in Groningen krijgen al jaren niet de juiste informatie om de overheid te kunnen controleren bij de handel in grond en in windmolenrechten. Het gaat daarbij om transacties van tientallen miljoenen euro's, uitgegeven en verdiend door Groningen Seaports (GSP), een bedrijf met overheden als enig aandeelhouders. Maar hoe die deals werden gesloten en of het geld ten gunste was van de gemeenschap, is dus niet te controleren.
De plaats waar het afspeelt: het Eemshavengebied in Groningen. Twee maanden geleden berichtte Nieuwsuur over vriendjespolitiek en een dubieuze deal die GSP sloot met grondeigenaren in dat gebied. Het bedrijf kocht en verkocht voor tientallen miljoenen euro's grond- en windmolenrechten.
Zo wist GSP onbevoegd koopovereenkomsten en contracten af te sluiten, en miljoenen euro's te verdienen. Een aantal kleine boerenbedrijven werd hierdoor juist gedupeerd:
Nu blijkt, uit vervolgonderzoek van Nieuwsuur, dat de overheid ook ná deze berichtgeving doorging met het sluiten van deals. De Provinciale Staten en betrokken gemeenteraden werden niet volledig of zelfs verkeerd geïnformeerd.
Waar gingen tientallen miljoenen naartoe?
"Deze processen binnen onze lokale democratie controleren, is vrijwel onmogelijk", zegt het Groningse Statenlid Leendert van der Laan van de Partij voor het Noorden. "Het gaat om heel veel miljoenen en belangen. En een gemeenteraad of een provincie staan echt op afstand."
Ook raadslid Edward Stulp (Gemeentebelangen Eemsdelta), die in het bestuur van GSP zit, heeft geen toegang tot alle belangrijke stukken. "Ik loop al een tijdje mee, en ik pretendeer dat ik wel enige kennis heb van Groningen Seaports. Maar ik moet helaas constateren dat ik nooit kennis heb kunnen nemen van deze documenten."
Een voorbeeld van die falende informatieverstrekking is het meest recente jaarverslag van Havenschap Groningen Seaports over het grondbeleid. Daarin staat onjuiste informatie over hoe het grondbezit door de overheid is geregeld. Cruciale informatie, want een deel van die grond is vorig jaar nog voor tientallen miljoenen aan Google geleverd. Maar of en hoe die miljoenenopbrengsten ten gunste van de gemeenschap zijn gekomen, is niet na te gaan en is nooit aan de Staten of gemeenteraden medegedeeld.
Soms denk je: wat moet je nou geloven? En, wie moet je nou geloven? Dat is niet goed.
Hoogleraar notarieel recht Leon Verstappen bekeek op verzoek van Nieuwsuur de stukken. Hij verbaast zich over de tegenstellingen in de officiële stukken, zoals het jaarverslag en de notariële akten. "Je moet op een jaarverslag kunnen vertrouwen. Publieke belangen zijn in het geding. De overheid moet dit weten. De betrokken politici moeten op de hoogte zijn hoe het geregeld is. Het probleem is dat je soms denkt: wat moet je nou geloven? En, wie moet je nou geloven? Dat is niet goed."
Naar aanleiding van de eerdere berichtgeving van Nieuwsuur heeft de provincie opdracht gegeven tot een onafhankelijk onderzoek. De provincie gaat in afwachting daarvan op geen enkele nieuwe vraag in, net zoals GSP dat niet doet.
'Onderzoek mooi, maar we zijn er nog niet'
"Dat onderzoek is een mooi begin", zegt raadslid Edward Stulp. "Maar ik denk niet dat we er daarmee zijn." Wat hem betreft is de huidige constructie van Groningen Seaports waarbij de overheid is losgekoppeld van het havenbedrijf zelf onhoudbaar. Zeker als het havenbedrijf zich op zo'n grote schaal bezig houdt met grondhandel. "Niemand wordt hier beter van, als we alleen maar bezig zijn met transacties van grond. De gemeenschap wordt er in ieder geval niet beter van."
