Miljoen huizen erbij? Dan is meer bouwen in groene gebieden 'onvermijdelijk'

• Jelmer Jansma en Roemer Ockhuijsen

Om voor 2030 een miljoen nieuwe woningen te realiseren, moet Nederland meer bouwen in groene gebieden buiten steden. Dat schrijft het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) in een nieuw rapport. "Anders blijft de schaarste de huizenmarkt overheersen."

Het instituut deed onderzoek in de zeven provincies die de meeste behoefte hebben aan nieuwe woningen: Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Flevoland, Gelderland, Overijssel en Noord-Brabant. 890.000 van de miljoen nieuwe woningen moeten in deze provincies worden gebouwd, maar volgens het EIB wordt dat bij lange na niet gehaald. Met de plannen die nu op tafel liggen, blijft het aantal nieuwe woningen steken op 585.000 tot 2030.

In het rapport wijst het EIB groene gebieden aan waar in totaal 380.000 extra woningen zouden kunnen komen bovenop de bestaande plannen. In dit advies zijn geen beschermde natuurgebieden meegenomen, maar wel veel landbouwgrond. "Binnen steden zijn er veel obstakels, waardoor de bouw traag gaat", zegt EIB-directeur Taco van Hoek. "Mede daarom moeten we echt meer in weilanden gaan ontwikkelen."

'Boeren de dupe'

Onverstandig, vindt voorzitter van de Land- en Tuinbouworganisatie Sjaak van der Tak. "Het kan toch niet zo zijn dat de landbouw nu de dupe wordt van trage bureaucratie?"

Boer Bas Blok is het met hem eens. Blok bezit 75 hectare grond ten zuiden van Rotterdam; een van de gebieden waar volgens het EIB gebouwd kan worden. Het verkopen van zijn grond zodat er huizen kunnen worden gebouwd, ziet hij niet zitten. "We zitten hier op heel vruchtbare bodem. We moeten ook aan de voedselvoorziening denken."

Als alle voorgestelde plannen zouden doorgaan, kost dat 1,5 procent van de Nederlandse landbouwgrond. Dat lijkt misschien weinig, maar voor Van der Tak is het geen optie. "We hebben juist meer land nodig. Vruchtbare grond moet voor de landbouw zijn."

Dit zijn twee van de gebieden die het EIB voorstelt om een flink aantal woningen in te bouwen. (De illustratie van de bouwlocatie ten zuiden van Nijkerk wijkt iets af van de locatie in het rapport van het EIB).

De druk op landbouwgrond neemt nu al flink toe, stelt boer Blok. Biodiversiteit, herstel van natuur en windmolens eisen de nodige ruimte op. Blok: "Elke keer komt er een beetje bij."

Maar zonder een andere visie op landbouwgrond gaan die miljoen huizen er echt niet komen, aldus EIB-baas Van Hoek. "Als we niet in groene gebieden willen bouwen, moeten we minder bouwen. Dan blijft de schaarste."

'Politiek moet kiezen'

Is het dan niet zonde om al dat groen te bebouwen? Van Hoek vindt van niet. Bebouwing in groene gebieden kan prima samengaan met de omgeving, stelt hij: laagbouw met veel groen, water en ruimte. "Zolang je vindt dat bouw altijd een aantasting van de ruimte is, ga je nooit nieuwe gebieden vinden."

Aan de formatietafel kunnen de bouwambities nog een lastig dossier worden. VVD en CDA staan open voor meer bouw buiten stedelijke gebieden. D66, GroenLinks en de PvdA willen dat de focus op binnenstedelijke bouw blijft. "Maar men moet kiezen", zegt EIB-directeur Van Hoek. "Als je groene ruimtes op deze manier blijft behandelen, dan komen die miljoen woningen er niet."