Floor Ligtvoet en Karel Ornstein
Floor Ligtvoet en Karel Ornstein
Natuurbeheerders moeten hun natuurgebieden de komende jaren anders gaan inrichten. Anders kan de brandweer natuurbranden niet meer onder controle krijgen. Daarvoor waarschuwt Jelmer Dam, nationaal coördinator natuurbrandbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid. "Het is niet de vraag of natuurbranden in ons land onbeheersbaar worden. Maar wanneer", aldus Dam in Nieuwsuur.
Door de klimaatverandering neemt de brandbaarheid van de natuur toe. De jaartemperaturen liggen hoger, het groeiseizoen wordt langer en er ligt meer dood hout in de bossen. Ook groeit er nu meer dan voorheen vegetatie die snel vlamvat.
Grote natuurbranden komen vaak tegelijkertijd voor, legt Dam uit. Zoals vorig jaar eind april in de Deurnese Peel in Noord-Brabant, het Nationaal Park De Meinweg in Limburg en een bosbrand in de buurt van Tilburg. "Bij meerdere natuurbranden, die soms dagen kunnen duren, hebben we niet voldoende mensen, niet voldoende water in de buurt en kunnen we nu niet goed ter plekke komen.''
Hierdoor kunnen grote stukken bos of heide in de vlammenzee verloren gaan. Maar het is ook gevaarlijk voor mensen, want de natuur wordt in Nederland druk bezet. "Er staan verpleeghuizen in het bos, campings en psychiatrische inrichtingen'', vult Anton Slofstra aan, commandant Gelderland-Midden en portefeuillehouder natuurbranden bij Brandweer Nederland. "Soms met brandbaar struikgewas tot aan de voordeur. Dat moet echt anders.''
De brandweer probeert grote natuurbranden als het kan te vertragen. Dat ziet er zo uit:
Er moet veel meer gedaan worden aan preventie, benadrukken beiden. Slofstra wil dat er wettelijke voorschriften komen voor natuurgebieden op het gebied van brandveiligheid. "Bij de bouw van huizen, kantoren en fabrieken zijn er strenge regels. Maar voor natuurgebieden ligt er niets.''
In sommige gebieden zijn natuurbeheerders al bezig om aanpassingen te maken. Slofstra waarschuwt dat het niet vrijblijvend moet zijn. "Dit onderwerp moet urgentie krijgen. Ook in politiek Den Haag." Eerder kaartte de Rekenkamer aan dat er te weinig specialisten zijn en materieel om branden in de natuur goed te bestrijden.
Betere bereikbaarheid voor de brandweer kan worden bereikt door de aanleg van bijvoorbeeld meer verharde paden waarover het zware brandweermaterieel kan rijden. Ook het verwijderen van hout en het planten van loofbomen in een naaldbos kan zorgen dat een brand minder snel om zich heen kan slaan en onbeheersbaar wordt.
"Het is een enorme opgave om dit overal voor elkaar te krijgen'', erkent Slofstra. "Zoiets realiseer je niet in een paar maanden of een paar jaar. Daarom zijn er regels nodig. Je wil niet dat iemand over vijf jaar besluit dat het toch niet zo belangrijk is."
'Dood hout zit vol insecten'
Bij Staatsbosbeheer inventariseert Marc Brosschot welke aanpassingen nodig zijn in de natuurgebieden. Hij is doordrongen van de noodzaak maar geeft ook aan dat de wensen van de brandweer soms pijn doen. "Dood hout zit vol met insecten, pissebedden en mossen. Een van onze doelstellingen is biodiversiteit dus we gaan het zeker niet allemaal weghalen.'' Hij zegt dat maatwerk nodig is omdat natuurgebieden (zand, veen en bos) onderling erg verschillen. "Dat vang je niet in één wet.''
Volgens Slofstra is duidelijke wetgeving de oplossing en moet de minister van Veiligheid en Justitie de eindverantwoordelijkheid krijgen. Het ministerie van Veiligheid en Justitie laat weten met het ministerie van LNV te bekijken welke preventieve maatregelen nodig zijn. Dit doen ze samen met provincies, de veiligheidsregio's en natuureigenaren. Ook wordt nagegaan of 'nadere regelgeving bij het beheer van natuurgebieden passend is', aldus een woordvoerder.
NOS op 3 dook afgelopen zomer in het groeiende gevaar van bosbranden in Nederland:
