Fleur Damen & Jop de Vrieze
Fleur Damen & Jop de Vrieze
Zet meer in op ventilatie in de strijd tegen corona. Dat zeggen 39 wetenschappers van over de hele wereld, in een artikel in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Science.
Volgens de auteurs loopt ook het RIVM achter. "In andere landen hebben ze dit probleem al veel eerder ingezien en is men al veel langer bezig met ventilatiemogelijkheden", stelt Philomena Bluyssen, hoogleraar binnenmilieu aan de TU Delft en medeauteur van het Science-artikel.
Goede ventilatie kan volgens de deskundigen voorkomen dat het coronavirus zich verspreidt via aerosolen, minuscule deeltjes in de lucht die langdurig blijven zweven. "Het RIVM is nu een van de weinige partijen in de wereld die het belang van de aerosolen-route nog niet duidelijk heeft erkend", stelt Bluyssen.
Volgens het RIVM is het "niet duidelijk of de aerosolen een rol spelen bij de verspreiding van het virus", zo schrijft het instituut op zijn website.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schreef eind april dat het virus zich in slecht geventileerde en drukke ruimtes kan verspreiden via aerosolen, over afstanden groter dan een meter. Ook het CDC, het Amerikaanse RIVM, stelt in een recente update dat verspreiding via aerosolen een factor is in slecht geventileerde ruimten waar mensen langere tijd samenkomen.
De wetenschappelijke discussie over de rol van aerosolen bij de verspreiding van het coronavirus speelt al maanden. Aangenomen wordt dat het virus zich voornamelijk verspreidt via grotere druppeltjes die vrijkomen bij praten, hoesten, en zingen en worden verspreid van mens op mens bij nauw contact.
Maar vooral natuurkundigen waarschuwen al langere tijd dat het coronavirus zich ook verspreidt via aerosolen. Net als bij die druppeltjes is bij aerosolen de besmettelijkheid het grootst op korte afstand, waardoor de basismaatregelen zoals afstand houden behoorlijk effectief zijn.
Alleen: onder bepaalde omstandigheden, zoals in drukke binnenruimtes, kunnen aerosolen zich ophopen. Op die manier kunnen volgens de deskundigen ook mensen die afstand hebben gehouden, toch besmet raken.
Veel epidemiologen en medisch experts twijfelen echter over de rol van aerosolen, en daarmee aan het belang van ventilatie. Ze stellen dat vrijwel alle besmettingen te verklaren zijn op basis van nabij contact met een besmet persoon. Bovendien, stellen ze, is het onduidelijk welk aandeel de verspreidingsroute via aerosolen heeft in het totale aantal besmettingen en hoe besmettelijk ze precies zijn.
Het gaat het OMT erom: wat is de relatieve bijdrage van die verspreidingsroute?
Zo stelde Jaap van Dissel, directeur van het RIVM en voorzitter van het Outbreak Management Team (OMT), deze week: "Het gaat er niet om of verspreiding via aerosolen wel of niet kan. Het gaat het OMT erom: wat is de relatieve bijdrage van die verspreidingsroute? De maatregelen in de eerste golf waren gericht op het voorkomen van overdracht via grote druppels en niet op overdracht via aerosolen. Die maatregelen zijn uiterst effectief gebleken."
Volgens Bluyssen is de kennis over basale fysica bij een deel van de medici niet op orde. "Bijvoorbeeld hun aanname dat deeltjes groter dan 5 micrometer binnen anderhalve meter op de grond vallen: dat is gewoon fout."
Naast een focus op ventilatie, pleiten de auteurs van het Science-artikel daarom voor een betere samenwerking tussen verschillende wetenschappelijke disciplines. "Natuurkundigen, virologen, technici en medici moeten hierin samen optrekken", zegt Marcel Loomans, bouwkundige van de TU Eindhoven en medeauteur van het artikel. Het OMT bestaat momenteel uitsluitend uit experts met een medische achtergrond.
Deze maand update van het RIVM
Aerosolen komen in grotere mate vrij bij zware inspanning, zoals sporten. Maar volgens het RIVM hoeven sportscholen, die 19 mei waarschijnlijk heropenen, geen extra ventilatiemaatregelen te nemen. Dat schrijft het instituut op een webpagina met aanvullende informatie over ventilatie en corona. Die pagina wordt 'zo snel mogelijk' geüpdatet, valt er sinds 22 februari te lezen.
De langverwachte update volgt later deze maand, laat het RIVM weten aan Nieuwsuur. In die update bespreekt het RIVM de overdracht via aerosolen in drukke binnenruimtes, maar dat leidt naar verwachting niet tot aanvullende maatregelen.
"De huidige bundel van maatregelen: zo min mogelijk mensen ontmoeten en drukte vermijden, is ook gericht op het voorkomen van overdracht in slecht geventileerde ruimtes of binnenruimtes met veel mensen die daar langdurig verblijven", laat een woordvoerder weten.
