Als de Tweede Kamer geen vertrouwen uitspreekt in demissionair premier Mark Rutte, betekent dit een "enorme puzzel van 12.000 stukjes" voor de vraag wie een nieuw kabinet dan zou moeten gaan leiden. Dat zegt staatsrechtgeleerde Wim Voermans vanavond in Nieuwsuur.
Er ligt volgens de staatsrechtgeleerde geen regelboek klaar voor wat er moet gebeuren als Rutte opstapt. "Zonder Rutte wordt het formatieproces onthoofd", zegt hij. "Dan wordt het echt heel ingewikkeld om nog te formeren."
Ollongren of De Jonge
Niet alleen de formatie komt in de problemen, ook het demissionaire kabinet moet dan op zoek naar een oplossing. Volgens Voermans komen logischerwijs de twee vicepremiers dan in aanmerking.
"Eén vicepremier (Kajsa Ollongren, red) staat zich vandaag te verdedigen, dus dat wordt heel ingewikkeld." Dat er iemand uit VVD-gelederen komt, zoals de nummer twee Tamara van Ark, lijkt hem ook lastig omdat Van Ark juist één van de twee nieuwe verkenners is.
De functie zou dan gaan naar de andere vicepremier, minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Iemand anders zou dan zijn ministerspositie over moeten nemen. "Het zou heel ingewikkeld worden", zegt Voermans.
Nieuwe verkiezingen niet onmogelijk
Volgens Voermans is het niet onmogelijk dat er nieuwe verkiezingen komen, als Rutte de motie van wantrouwen die PVV-leider Geert Wilders vandaag indiende niet overleeft. "Normaal ligt de bevoegdheid voor nieuwe verkiezingen bij het kabinet. Maar nu is er al een demissionair kabinet, dus dan zou de Tweede Kamer dat moeten doen."
Alleen dat twee weken na de verkiezingen al doen, leidt volgens Voermans alleen maar tot meer chaos. "Partijen die zullen voorstellen verkiezingen te houden, zullen daarop worden afgerekend. Ik acht dat onwaarschijnlijk."
De actoren spelen via verschillende spelregels.
Door het lekken van de notities van Ollongren werden vandaag documenten vrijgegeven over wat er werd besproken door de verkenners met de fractieleiders. Dat gaf de buitenwereld een uniek kijkje in wat er op dat soort momenten wordt besproken. Volgens Voermans is te veel transparantie echter niet goed.
"Als alles transparant is, gaat het nooit lukken. Je moet dingen weggeven, dingen ophalen, er even over nadenken. Er moet een gedeelte vertrouwelijk zijn. Maar als je regels hebt over wat vertrouwelijk is, en wat gedeeld moet worden, dan kunnen alle spelers zich daaraan vasthouden." En dat is volgens hem nu niet duidelijk. "De actoren spelen via verschillende spelregels."
Premier Mark Rutte kwam vandaag onder druk te staan omdat hij zich zijn opmerking over Pieter Omtzigt niet herinnerde. Het is niet de eerste keer dat hij iets vergeet. Een compilatie:
