Een ruime meerderheid van de Kamer wil dat er een netwerk komt van sociale ontwikkelingsbedrijven: wat ooit de sociale werkplaats was, maar dan in een nieuw jasje. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen niet alleen op de werkplaats zelf aan de slag, maar kunnen ook gedetacheerd worden bij een ander bedrijf voor een 'gewone' baan. Het ontwikkelingsbedrijf besluit dat op basis van wat het beste bij iemand past.
Er is behoefte aan een nieuw systeem, omdat de Participatiewet uit 2015 weinig succesvol was. Die moest ervoor zorgen dat in 2026 125.000 mensen met een beperking, uiteenlopend van een lichamelijke handicap tot geestelijke stoornissen, aan het werk zouden zijn in een reguliere baan. De toegang tot de voormalige Sociale Werkvoorziening werd daarom gesloten. Alleen mensen die al op een sociale werkplaats werkten, mochten blijven.
Niet geprikkeld
In de praktijk werkte dat plan slecht, zo concludeerde in 2019 het Sociaal en Cultureel Planbureau. De kans op werk nam sinds de Participatiewet juist af en daardoor hadden mensen uit de doelgroep vaker een uitkering.
Karolijne Bauland (56) uit Tilburg en Freddy Cuijpers (51) uit Erp zijn twee mensen voor wie de Participatiewet niet goed uitpakte. Freddy liep bij verschillende tijdelijke banen telkens vast en Karolijne komt vanwege haar zichtbare handicap maar moeilijk aan de slag. "Als je een handicap hebt en hersens, kom je in Nederland niet aan een baan", zegt ze.
Karolijne en Freddy hebben hun geloof in een reguliere baan eigenlijk al opgegeven:
'Aan de Slag in het Sociaal Ontwikkelingsbedrijf' heet het nieuwe plan, dat uit de koker van de SP en het CDA komt. Niet alleen bedoeld voor mensen in de sociale werkvoorziening, maar ook voor anderen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zoals langdurig werklozen of mensen met een strafblad.
Het is een plan dat een lange adem nodig heeft, vindt hoogleraar Arbeidsmarkt Ton Wilthagen. Hij is bezorgd dat het, als het er eenmaal is, uiteindelijk te duur wordt gevonden. "Dan wordt puur gekeken hoeveel mensen zijn uitgestroomd naar een reguliere baan. Als dat niet in verhouding staat tot de kosten, wordt de stekker er weer uitgetrokken."
Vangnet
Voor Freddy Cuijpers zou de sociale werkplaats 'nieuwe stijl' veel betekenen. "Ik zou het liefst vanuit een ontwikkelbedrijf willen werken, en gedetacheerd worden bij een werkgever." Als dat onverhoopt geen succes wordt, zoals bij zijn vorige werkplekken, dan kan hij altijd weer bij het ontwikkelbedrijf zelf terecht. "Zo'n vangnet had ik de afgelopen vijf jaar niet."
Maar Karolijne Bauland is sceptisch. Het plan komt vlak voor de verkiezingen. Ze vraagt zich af of er straks na de stembusgang en met een nieuwe Tweede Kamer en kabinet nog iets van terechtkomt. "Ik moet concluderen dat werk is voorbehouden aan een selecte groep mensen."
