Omdat Nederland veel minder vaccins van farmaceut AstraZeneca krijgt dan afgesproken, komt er waarschijnlijk wéér een nieuwe vaccinatiestrategie. Gezondheidseconoom Xander Koolman vindt het een goed moment om terug te gaan naar het oorspronkelijke plan: "Vaccineer vooral de hoog-risicogroepen."
Dat zijn de mensen die als ze besmet raken, ernstig ziek worden en daardoor de ziekenhuisbedden bezetten. Zij moeten het vaccin krijgen, zegt Koolman. "Die mensen eerst vaccineren, dan zien we ontspanning in de zorg. Dat lukt niet als we eerst alle 1,4 miljoen zorgmedewerkers vaccineren. Dus hou die groep van zorgmedewerkers klein."
AstraZeneca levert veel minder vaccins dan afgesproken. Productieproblemen bij een fabriek in België noemt de farmaceut als oorzaak voor de vertraging. Het vaccin wordt naar verwachting vrijdag goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) en speelt een belangrijke rol in alle Europese vaccinatieprogramma's.
Ruim 173.000 mensen in Nederland hebben inmiddels een prik gekregen met het eerder goedgekeurde Pfizervaccin. Daarmee bungelen we nog altijd ver onder het Europees gemiddelde, alleen Bulgarije doet het slechter dan wij. In het Verenigd Koninkrijk zetten ze honderdduizend prikken meer dan in Nederland, in één dag. Daar komen de problemen met AstraZeneca nu bovenop.
Chaos
"Ik had gewild dat er een heel duidelijk draaiboek had gelegen", zegt Andrea Reitsma van SPOT, de vereniging die de belangen van kleinschalige thuiszorgorganisaties behartigt. Ze merkt bij bewoners van instellingen onduidelijkheid en ziet chaos: bewoners uit één huis moeten naar verschillende priklocaties. "Verschillende huisartsen gaan over verschillende bewoners. Er is onduidelijke informatie naar de huisartsen toe en het ontbreekt sommigen van hen aan assertiviteit om op te komen voor hun patiënten."
Fred Biezenbeek krijgt in Residence Haganum, een kleinschalig zorghotel in Den Haag, visite van zijn vriend Willem Beaumont, oud-hoofd infectieziekten GGD Den Haag. Ze hebben geen goed woord over voor de chaos in het vaccinatiebeleid.
Onze vaccins zijn voor een deel in het Verenigd Koninkrijk terechtgekomen, zegt gezondheidseconoom Koolman. "Omdat ze daar opstartproblemen hadden is er tegemoet gekomen aan hun wensen. De doses bedoeld voor het VK, zouden dan naar de EU komen. Maar dat gebeurt nu niet."
Politiek tromgeroffel
Koolman vindt het verrassend dat een productietekort alleen in de EU ontstaat. "Er gaat ook veel politiek mee gepaard." Contracten zouden politiek spel moeten voorkomen. "Maar we kennen de contracten niet in details, we hebben alleen kleine stukjes gezien. Daaruit maken we op dat er een afspraak in staat dat er geleverd wordt 'indien mogelijk', maar dat is niet gedetailleerd zó uitgewerkt dat je er juridisch iets aan hebt."
Is er dan geen stok om AstraZeneca mee te slaan? Koolman: "Ik zie vooral veel politiek tromgeroffel, met maatregelen zoals een eventueel exportverbod, die de machteloosheid van de EU en de politici onderstrepen. De juridische maatregelen zijn beperkt."
De EU laat het er niet bij zitten en wil nu precies weten hoeveel vaccins er zijn geproduceerd en aan wie die geleverd worden. In een scherpe verklaring maakte Eurocommissaris Stella Kyriakides duidelijk dat de EU de farmaceut niet vertrouwt. De vrees bestaat dat de vaccins, waar de EU financieel in heeft geïnvesteerd, aan niet-Europese landen zijn geleverd.
