Rop Zoutberg
correspondent Spanje
Rop Zoutberg
correspondent Spanje
Jonge Marokkanen gebruiken de Canarische Eilanden als springplank om illegaal Europa in te reizen. Na een reis via de Westelijke Sahara naar Gran Canaria vertrekken ze met reguliere vliegtuigen naar het Spaanse vasteland. Politiecontroles zijn er niet, een Marokkaans paspoort is in de praktijk voldoende om Europa binnen te komen.
Nieuwsuur sprak afgelopen week met recent aangekomen Marokkaanse jongeren op Gran Canaria, die zich na een bootreis, coronatest, identificatie en opvang vrijelijk mogen verplaatsen. Een groot deel had een paspoort of was bezig met een reisdocument bij het Marokkaanse consulaat, met als doel op eigen gelegenheid per vliegtuig verder te reizen. "Ik heb een paspoort, maar ik verscheur dat in het vliegtuig en ik reis door", erkent een van hen.
Geluk beproeven
Migrantengroepen op het eiland erkennen dat het doorreizen door duizenden jongeren geen geheim meer is. "Ze komen vaak uit de omgeving van Marrakesh. Daar is de economie ingestort. Jongeren hebben geen enkel perspectief. Ze weten dat ze met papieren vanaf de Canarische Eilanden kunnen doorreizen naar de rest van Spanje. Een paspoort is voldoende", zegt Txema Santana van de hulpgroep Cear.
"Het zijn al wat oudere jongens. Een aantal werkte in en rond de toeristensector in grote steden, of komen uit het binnenland. Het zijn gidsen, verkopers of chauffeurs. Door de coronacrisis zijn ze werkloos en beproeven nu hun geluk in Europa", zegt journalist en Afrikakenner Ignacio Cembrero.
Volgens Cembrero laat Marokko de landgenoten bewust vertrekken, zonder al te grote controles voor de eigen kust. "Het doorsturen van de jongeren wordt gebruikt om in eigen land sociale spanningen als gevolg van de coronacrisis de kop in te drukken. Ook grenspolitie of kustwacht verdienen geld door de volle bootjes gewoon door te laten."
Levensgevaarlijke reis
De smokkelroute via de Canarische Eilanden is herontdekt. Net als tijdens de crisis rond 2006 proberen tienduizenden Afrikanen via de eilanden Europa binnen te komen. Honderden mensen verdronken tijdens de levensgevaarlijke reis over de oceaan, zeggen hulporganisaties.
Maar een groot verschil met 2006 is dat momenteel voornamelijk Marokkanen uit zee worden gehaald, in plaats van vluchtelingen uit meer zuidelijke Afrikaanse landen. Zeker 13.250 Marokkanen kwamen dit jaar op de eilanden aan.
De Marokkaanse visser Abdelaziz El Moussaoui werkt in de haven van Arguineguin, in het zuiden van Gran Canaria. Hij kijkt uit op de binnenkomst van honderden landgenoten die door de kustwacht van zee zijn gehaald. "Deze eilanden zijn de poort naar Europa."
Nieuwsuur filmde afgelopen week groepen Marokkaanse jongeren op het vliegveld van Las Palmas, onderweg naar Granada.
Ook Spaanse politiebonden zetten filmpjes van de doorreizende jongeren online, met daarbij de beschuldiging dat de Spaanse regering de vluchten zelf organiseert om onrust op de eilanden te verminderen.
De regering in Madrid ontkent dat ze jongeren laat vertrekken, en herhaalt naar buiten toe dat alle illegaal binnengekomen migranten ook weer worden teruggestuurd. Intussen speelt wel een probleem: het terugsturen van de jongeren is geen optie, omdat door de coronacrisis veel grenzen dicht zijn.
"Ook vóór de pandemie liet Marokko maar heel kleine groepen terugkeren", zegt journalist Cembrero. Marokko trekt vaak aan het langste eind en heeft volgens Cembrero allerlei drukmiddelen om de EU onder druk te zetten.
Samenwerking
"Aan de ene kant is dat de illegale migratie. Anderzijds is er de samenwerking met Europa bij terreurbestrijding. Veel aanslagen van de afgelopen jaren in Europa werden door Marokkanen uitgevoerd. Daarom is die samenwerking zo belangrijk."
Als het land verontwaardigd is, gebruikt het de migratiedruk, stelt Cembrero. "Zo wil Marokko bepaalde concessies afdwingen."
Spanje en Marokko zouden elkaar tijdens een topontmoeting volgende week in Rabat spreken, onder meer over de migratiecrisis. Maar die conferentie is afgeblazen, volgens een verklaring vanwege de pandemie.
