"Het is onderdeel van de levensstijl van de elite om kinderen te misbruiken", zegt een betoger op het Museumplein in Amsterdam. Met de slogan #savethechildren demonstreren bijna wekelijks groepen tegen pedofilie. Volgens velen van hen zijn hoge Nederlandse ambtenaren én het koningshuis betrokken bij een wijdverbreid netwerk waarin kinderen worden verhandeld voor misbruik, maar verzwijgen de media dit.
De betogers geloven in QAnon, een uit de Verenigde Staten overgewaaide complottheorie. Deskundigen daar vrezen voor schade aan de democratie, en veiligheidsdiensten waarschuwen voor geweld door geradicaliseerde aanhangers. De samenzweringsbeweging wint snel aan populariteit, ook in Nederland.
"QAnon-aanhangers hebben gemeen dat ze institutionele kennis verwerpen", zegt de Amerikaan Travis View, die meer dan honderd podcasts over de theorie maakte. "Ze denken dat alle berichtgeving van de media, regeringen en academische instellingen vervalst is en daarom niet te vertrouwen is."
Op sociale mediaplatforms wordt veel QAnon-gedachtegoed gedeeld. Facebook en YouTube verwijderen veel pagina's en filmpjes over QAnon, maar het verschijnsel lijkt moeilijk te bestrijden. Bovendien versterkt 'censuur' de overtuiging dat de elite, ook wel cabal genoemd, iets te verbergen heeft.
Dat QAnon niet meer alleen Amerikaans is, zoals een vrouwelijke betoger op Museumplein verkondigt, lijkt te kloppen. In Nederland zijn nu vier grote Facebookgroepen die aan QAnon gelieerd zijn, met bijna 12.000 unieke leden. In nog eens ruim driehonderd andere groepen wordt de beweging ook besproken.
Dit jaar zijn in openbare Nederlandse Facebookgroepen zo'n 40.000 berichten over QAnon geplaatst die leidden tot ruim een half miljoen interacties (likes, shares, comments), zo blijkt uit een analyse van de Universiteit van Amsterdam op verzoek van Nieuwsuur. Er is een duidelijke stijgende lijn te zien sinds het begin van de coronacrisis.
Onbekend is hoeveel berichten zijn geplaatst in besloten groepen en in groepen die inmiddels door Facebook zijn verwijderd. Nieuwe groepen gebruiken vaak schuilnamen om verwijdering te voorkomen. Een van vier de QAnon-groepen is sinds gisteren niet meer te vinden: het is niet duidelijk of de groep besloten is geworden of dat Facebook de groep heeft geschorst.
We spraken op het Museumplein met Nederlandse aanhangers van QAnon over kindermisbruik, #pizzagate en de elite:
Ook op Twitter zijn Nederlandse QAnon-aanhangers erg actief. Ons land staat - na het Verenigd Koninkrijk en Duitsland - in de top-3 van Europese landen waar QAnon-gerelateerde hashtags het meest worden gebruikt. Namelijk: ruim 70.000 keer in de afgelopen drie maanden, blijkt uit informatie van de BBC.
Eén van die hashtags is #pizzagate. Die complottheorie is de voorloper van QAnon. Pizzagate draait om een pizzeria in Washington waar Hillary Clinton en consorten een pedofielennetwerk zouden runnen. Het ongefundeerde verhaal bracht een gewapende man ertoe het restaurant te bestormen. Daar bleek niets, maar het verhaal leeft voort.
"Pizza's met kaas is een term voor het bestellen van jonge kinderen", zegt een jonge vrouw op het Museumplein. Ze verwijst naar een rap van Lange Frans, die het gedachtengoed uitdraagt in Nederland. Zijn nummer Lockdown (Fall Cabal) is doorspekt met QAnon-verwijzingen. De rapper wil tegen Nieuwsuur niets zeggen over zijn affiniteit met QAnon.
In Amerika waarschuwt de FBI dat complottheorieën als QAnon extremisten kunnen aanzetten tot geweld. De lijst van gewelddadige acties van Amerikaanse QAnon-aanhangers is inmiddels lang. Zo vermoordde een jonge man vorig jaar een maffiabaas omdat hij dacht dat die deel uitmaakte van de deep state.
De groep die eind augustus CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt stalkte, lijkt geïnspireerd door QAnon. Ze riepen 'satanist' en 'deep state' naar de politicus, een van hen dreigde hem 'dood te slaan'. Die man deelde eerder de QAnon-slogan 'Where we go one, we go all' op zijn Facebookpagina.
Complottheorieën en de bedreigingen die erop volgen, hebben speciale aandacht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Die zal de veiligheidsrisico's aan de orde stellen in het eerstvolgende Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland.
Waarom 5G, Bill Gates en biowapens (n)iets met corona te maken hebben
