Lelystad Airport had deze zomer gevuld moeten zijn met vakantievluchten, maar in plaats daarvan is het nog steeds het domein van lesvliegtuigjes en hobbypiloten. De opening van het vliegveld werd dit voorjaar voor de zoveelste keer uitgesteld. En dat kost veel geld, blijkt uit cijfers die Nieuwsuur opvroeg. Alleen al aan de luchtverkeersleiding wordt nu zo'n 4,4 miljoen euro per jaar uitgegeven.
Ondertussen staat er een gloednieuwe terminal te wachten op passagiers. De uitbreiding van Lelystad Airport heeft eigenaar Royal Schiphol Group al 111 miljoen euro gekost, zegt Wilma van Dijk, de nieuwe directeur van het vliegveld. "Dat geld zit met name in de nieuwe terminal en de start- en landingsbaan die verlengd is."
Schiphol (voor 69,77 procent eigendom van de Nederlandse staat) is zeker niet de enige investeerder in Lelystad Airport. Het Rijk, de provincie Flevoland en de gemeente Lelystad namen de aanleg van nieuwe infrastructuur rondom het vliegveld voor hun rekening. Wat er in totaal is uitgegeven aan de uitbreiding van de luchthaven, blijft onduidelijk.
Ondertussen lopen de kosten verder op. Sinds september vorig jaar heeft Lelystad Airport een eigen brandweerkorps en in november werd de luchtverkeersleiding aangesteld. Dat betekent dat geen enkel vliegtuig meer gebruik mag maken van het vliegveld zonder toestemming van de verkeerstoren. De achterliggende gedachte was dat de dertien luchtverkeersleiders en elf assistenten alvast konden inwerken voor de geplande opening in 2020. Maar nu die is verschoven naar november volgend jaar, betekent het dat de luchtverkeersleiding tot die tijd alleen hobbyvliegers en lesvliegtuigjes begeleidt.
Toch vindt minister Van Nieuwenhuizen dat de luchtverkeersleiders moeten blijven, zo antwoordde ze in april op Kamervragen van D66. "Tijdelijk afschalen van verkeersleiding vraagt een dubbele omschakeling voor zowel verkeersleiding als gebruikers en levert veiligheidsrisico's op. Ook zou dit betekenen dat verkeersleiders op korte termijn een heropleidingstraject moeten starten. Door de verkeersleiding op Lelystad juist actief te houden kunnen verkeersleiders voldoende 'vlieguren' blijven maken om hun brevet te behouden."
365.000 euro per maand
Wat het aanhouden van de luchtverkeersleiders kost, was tot nu toe onduidelijk. Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) laat na vragen van Nieuwsuur weten: "De exploitatiekosten (salaris, onderhoud apparatuur, huur van vastgoed) bedragen ongeveer 365.000 euro per maand." Dat betekent dat LVNL op jaarbasis er bijna 4,4 miljoen euro aan uitgeeft.
De minister wijst er in een Kamerbrief op dat de verkeersleiders onder vast contract staan bij LVNL. "Opschorten van de verkeersleiding op Lelystad levert dus geen directe bezuiniging op."
Directeur Van Dijk van Lelystad Airport is blij dat de luchtverkeersleiders niet worden weggehaald. In haar ogen zou een dergelijk besluit ook onverstandig zijn. "Als je de opening doet op 1 november 2021, dan moet je zorgen dat alle partijen goed op elkaar zijn ingespeeld."
Kunnen we die mensen niet wat beters te doen geven?
In de Tweede Kamer, waar het dossier-Lelystad Airport zeer gevoelig ligt, wordt verbaasd gereageerd op het besluit. "Luchtverkeersleiders moeten werk hebben waarin ze zich echt nuttig kunnen maken", zegt Cem Laçin van de SP. "Die 4 miljoen kunnen we veel beter besteden."
Ook D66-Kamerlid Jan Paternotte vindt het zonde van het geld. "De luchtverkeersleiders zijn inmiddels natuurlijk wel ingewerkt. Maar om nog anderhalf jaar sportvliegtuigjes te managen? Kunnen we die mensen niet wat beters te doen geven?"
Suzanne Kröger van GroenLinks noemt het onnodige geldverspilling. "Het is tekenend voor de halsstarrigheid waarmee de minister wil vasthouden aan dit vliegveld." ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins wijst op het tekort aan luchtverkeersleiders op andere vliegvelden. "Dan is deze situatie moeilijk uit te leggen."
Remco Dijkstra (VVD) zegt: "Er is een inregelperiode nodig om goed geoefend te zijn als de grotere vliegtuigen komen. Veiligheid staat daarbij voorop. De kosten worden gedragen door LVNL." Ook Mustafa Amhaouch (CDA) wijst op het belang van een goed getrainde luchtverkeersleiding voor de veiligheid op de luchthaven.
'Alles rammelt aan dit vliegveld'
Ondertussen durven weinig partijen nog te zeggen of Lelystad Airport in 2021 wél opengaat voor commerciële vluchten. VVD-Kamerlid Remco Dijkstra: "Het kabinet koerst op aanvang van het winterseizoen in 2021/2022. Voor de VVD is van belang dat alle informatie compleet is."
GroenLinks kan zich niet voorstellen dat de opening volgend jaar daadwerkelijk doorgaat. "Alles rammelt aan dit vliegveld." Wat de SP betreft komt van uitstel afstel. "We hebben een klimaatcrisis, een stikstofcrisis. Het laatste wat we nu nodig hebben is nog een luchthaven erbij."
'Wettelijke taak'
Luchtverkeersleiding Nederland laat in een schriftelijke reactie aan Nieuwsuur weten: "We geven in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat sinds 7 november 2019 luchtverkeersleiding op Lelystad Airport ter voorbereiding op de komst van handelsverkeer. Het ministerie heeft naar aanleiding van de Kamerbrief laten weten dat deze opdracht onveranderd is, met het oog op opening in november 2021. Dit is onze wettelijke taak en deze voeren wij uit."
Volgens LVNL is het een misvatting dat de luchtverkeersleiding op Lelystad Airport niets te doen heeft. "In juni hebben de luchtverkeersleiders bijna 6500 vluchten afgehandeld."
Over de kosten van het aanhouden van de 13 luchtverkeersleiders en 11 assistent-luchtverkeersleiders op Lelystad Airport schrijft LVNL: "De exploitatiekosten (salaris, onderhoud apparatuur, huur van vastgoed) bedragen ongeveer 365.000 euro per maand."