De 'paspoortprofessor' Dimitry Kochenov, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft zich schuldig gemaakt aan belangenverstrengeling met zijn betaalde adviezen over paspoorthandel aan de Maltese overheid. Ook heeft hij regels overtreden door zijn werkzaamheden niet te melden.
Dat is het oordeel van een commissie die onderzoek heeft gedaan naar de kwestie. De onderwijsinspectie bevestigt het "beeld van belangenverstrengeling", meldt minister Ingrid van Engelshoven aan de Tweede Kamer.
In 2014 creëerde de regering in Malta uit het niets een goudmijn die het kleine eilandje honderden miljoenen euro's per jaar oplevert: paspoorten worden voor honderdduizenden euro's verkocht aan met name buitenlandse zakenlui. Zij worden met het Maltese paspoort ook EU-burger. Veiligheidsdienst AIVD noemde die handel in Nieuwsuur eerder "zorgelijk vanuit het oogpunt van nationale veiligheid".
Wat was de rol van de Groningse hoogleraar Dimitry Kochenov in de Maltese paspoorthandel? Bekijk deze video:
De Kamer vraagt het kabinet al tijden om opheldering over de paspoorthandel én over de rol van Kochenov. Van Engelshoven stuurde maandag het rapport van de onderzoekscommissie naar de Kamer. Daaruit blijkt dat er "geen aanwijzingen zijn gevonden van beïnvloeding van de academische onafhankelijkheid en objectiviteit" van Kochenov. Wel was er sprake van belangenverstrengeling.
Kochenov heeft zijn adviseurspositie en de daarmee gemoeide inkomsten niet gemeld aan zijn leidinggevende. Toestemming van het faculteitsbestuur heeft hij evenmin gevraagd. Daarmee heeft hij afgesproken regels voor nevenwerkzaamheden overtreden. "Dit lag volgens de onderzoekscommissie goeddeels aan Kochenov zelf, maar ook de instelling gaat niet vrijuit", schrijft Van Engelshoven over de RUG. De situatie had voorkomen kunnen worden als de RUG strengere regels zou hanteren en "consequent en minder terughoudend" over nevenwerkzaamheden zou spreken.
Waarschuwing
Omdat Kochenov zijn inkomsten niet meldde aan de universiteit, "kon de RUG niet oordelen over de vraag of die inkomsten rechtmatig of onrechtmatig waren". Bovendien had hij zich bewust moeten zijn van de "politiek gevoelige context" waarin zich dit afspeelde.
Het is goed dat de RUG een waarschuwing heeft gegeven aan Kochenov, vindt de inspectie. Maar zowel de inspectie als de minister zouden het beter vinden als de bedragen die Kochenov heeft verdiend, worden teruggevorderd. De vraag is alleen of dit juridisch mogelijk is.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die in Europa een rapport schrijft over de paspoortenhandel: "De AIVD vindt de handel van paspoorten vanuit het oogpunt van nationale veiligheid ongewenst. Het is goed dat professor Kochenov zijn verzwegen nevenfuncties bij de advisering daarin eindelijk beëindigd heeft." Hij is blij dat er "maatregelen komen en dat de RUG de zaak op orde brengt".
