Kan iemand de opmars van Sanders nog stoppen? Dit zeggen drie Amerikanen

• Coen Nij Bijvank

  Redacteur

Er werd geschreeuwd en beledigd en deelnemers lieten elkaar nauwelijks uitspreken. Voor de Democratische presidentskandidaten gold gisteravond overduidelijk: nu of nooit.

Het tiende grote tv-debat was namelijk het laatste voor Super Tuesday, de dag waarop kiezers in veertien Amerikaanse staten hun stem kunnen uitbrengen op wie het in november gaat opnemen tegen Donald Trump. Na komende dinsdag zullen er waarschijnlijk nog maar enkele Democraten met een serieuze kans op de overwinning overblijven.

Bij de eerste voorverkiezingen haalde senator Bernie Sanders de beste resultaten. Ook in de meeste peilingen staat hij bovenaan. Kunnen zijn tegenstanders nog voor een verrassing zorgen? En als Sanders wint, maakt hij dan kans tegen Trump? We vragen drie Amerikanen die zich veel bezighouden met politiek, hoe zij naar de race kijken.

Fire in the belly

De 58-jarige Milton Williams is een Anglicaanse dominee in de staat North Carolina. Ook hij gaat dinsdag naar de stembus, en kiest waarschijnlijk voor oud-vicepresident Joe Biden. "Hij is de meest geschikte kandidaat om het land en de wereld naar een betere plek te leiden."

Biden werd aanvankelijk gezien als grote kanshebber, maar in de verkiezingsrace valt hij tot nu toe vooral op door de fouten die hij maakt bij publieke optredens. Bij de debatten wordt hij vaak overklast. "Gisteravond had hij wel wat meer fire in the belly", zegt Williams.

Verder stelde het debat Williams erg teleur. "Het was meer een gelegenheid voor de kandidaten om beledigingen te bazuinen en onaardigheden tegen elkaar te zeggen. Kijkers zullen er inhoudelijk niet wijzer van zijn geworden."

Ook maatschappelijk werker Madonna Thunder Hawk (79) uit South Dakota was niet onder de indruk van het debat. Al had ze toch al geen hoge verwachtingen. "Politici gebruiken debatten voor aandacht, niet om het over belangrijke onderwerpen te hebben. Dit is hoe politiek in Amerika nou eenmaal werkt."

Thunder Hawk is een native American, van inheemse afkomst. Ze vindt het vooral belangrijk dat haar kandidaat milieubescherming hoog op de agenda heeft, maar eigenlijk is ze over alle Democratische kandidaten enthousiast. "We hebben een fantastisch veld aan kandidaten vergeleken met wie er nu aan de macht is."

New Yorker Joe Maffia ziet dat heel anders. Hij stemt doorgaans op Republikeinse politici en vindt linksere kandidaten als Elizabeth Warren en Sanders te radicaal en socialistisch. "Ik ben 61 en ben door de jaren heen steeds minder in de vrije markt gaan geloven, maar ik blijf een voorstander van kapitalisme."

Maffia heeft als Republikein een voorkeur voor miljardair Michael Bloomberg, die als burgemeester van New York nog lid was van de Republikeinse partij. "Ik vond hem als burgemeester arrogant, maar hij is verbeterd."

Bloomberg is rijk. Steenrijk. Hoe rijk precies? Zie het in deze video:

Ondanks de honderden miljoenen dollars die Bloomberg in zijn campagne stopt, maakt Sanders nu de meeste kans op de Democratische nominatie, blijkt uit een analyse van website FiveThirtyEight. Op flinke afstand volgen Biden en Bloomberg.

Maar Super Tuesday kan voor flinke verschuivingen in de cijfers zorgen. En zaterdag zijn er voorverkiezingen in South Carolina, waar veel zwarte kiezers wonen. "Als Biden daar een goed resultaat haalt, maakt hij nog een kans", denkt dominee Williams.

Hij twijfelt nog op wie hij stemt als Biden tussen zaterdag en dinsdag uit de race stapt. De twee andere kanshebbers ziet hij niet zitten. "Ik vind Bloomberg een spoiler, iemand die het systeem verstoort met al zijn miljarden."

"De plannen van Sanders lijken me niet erg praktisch. Het kostte Obama vier jaar om de hervorming van de gezondheidszorg erdoor te krijgen, met alle tekortkomingen. Sanders wil zelfs gratis gezondheidszorg voor iedereen. Ik zie niet hoe hij zo'n drastische verandering kan bewerkstelligen."

Kan Sanders winnen in november?

Veel Democraten vrezen dat Sanders in november niet genoeg onafhankelijke kiezers en gematigde Republikeinen, zoals Joe Maffia, kan overhalen. "Sommige dingen die Sanders wil, kan ik best steunen", zegt Maffia. "Maar we moeten niet het hele zorgverzekeringssysteem vervangen, zoals Sanders wil."

Maffia is leider bij een lokale afdeling van de Republikeinse partij. Toch noemde hij de verkiezing van Donald Trump "schadelijk voor het land". Inmiddels is hij wat milder over zijn president. "Maar ik heb nog steeds problemen met zijn gedrag en karakter."

In november gaat zijn stem niet naar de president. "Als Bloomberg de Democratische kandidaat wordt, stem ik op hem, met enige tegenzin. Maar als Sanders de kandidaat wordt, schrijf ik iemand op het stembiljet die niet meedoet."

Voor Thunder Hawk en Williams wordt de keuze makkelijker. Zij stemmen hoe dan ook op de Democratische kandidaat. "Trump is een clown", zegt Thunder Hawk. "Alle Democraten torenen huizenhoog uit boven Trump en gaan het veel beter doen."