Slapen boven de bordelen, zwartwerken en twijfel over (on)vrijwilligheid. Dat is de realiteit van de rosse buurt in Leeuwarden, volgens meerdere bronnen het 'afvoerputje' van de prostitutiesector van Nederland.
Al zo'n tien jaar wordt gesproken over een landelijke prostitutiewet, maar zonder resultaat. Daarom bepalen gemeenten sinds de opheffing van het bordeelverbod in 2000 zélf hun prostitutiebeleid, en dat levert grote verschillen op tussen wat mag of moet in de prostitutiebranche per gemeente.
In het noorden van Nederland, van oudsher een gebied met een grote seksbranche, zie je dat goed in Groningen en Leeuwarden. Sinds Groningen in juni 2016 een nieuw beleid invoerde, moeten prostituees aan allerlei eisen voldoen voordat ze achter het raam kunnen gaan werken. Het kan enkele weken duren voordat dit geregeld is. Dat is totaal anders in Leeuwarden, waar vrouwen vrijwel direct aan de slag kunnen in één van de inpandige bordelen.
Zeven dagen per week, zestien uur per dag
Iedereen die in Nederland woont en werkt moet zich inschrijven bij de gemeente. Elke zelfstandig ondernemer (zzp'er) moet zich inschrijven bij de Kamer van Koophandel en is verplicht om belasting te betalen. Maar de veelal buitenlandse vrouwen die als zzp'er achter de ramen in Leeuwarden werken, doen geen van beide.
De handhaving van de gemeente controleert slechts de exploitanten op de vergunningseisen. Er is geen contact met de prostituees, of zicht op wie er werken en of ze wel de juiste papieren hebben. In de 130 kamers die te huur zijn in de bordelen in Leeuwarden, kunnen vrouwen daarom zodra ze 21 jaar zijn aan het werk: zeven dagen per week en zestien uur per dag.
"Ik werk in Leeuwarden omdat je hier geen papieren nodig hebt, zeven dagen per week. Meestal werk ik hier twee maanden en ga ik daarna weer een tijdje naar mijn eigen land. Mijn man denkt dat ik in een hotel werk", zegt één van de vrouwen waar Nieuwsuur op anonieme basis mee sprak.
Danny Sesseler is één van de vier exploitanten in Leeuwarden die een vergunning hebben om kamers te verhuren aan prostituees. Sesseler bevestigt dat het in Leeuwarden niet gebruikelijk is om een KvK-inschrijving, of inschrijving bij de gemeente te hebben. "Ik draag netjes mijn belasting af, ik geef ze netjes een factuur. Ik kan niet bepalen voor een zzp'er of zij belasting betaalt of niet."
Het gevolg van het Leeuwarder beleid is dat zwartwerken kinderlijk eenvoudig is en dat vrouwen regelmatig onder de prijs werken. In de bordelen hangen bordjes waarop staat dat de startprijs voor seks 35 euro is, maar verschillende bronnen vertellen dat in Leeuwarden vrouwen soms ook al voor 20 euro werken.
Zonder condoom
"Sinds de scherpere regels in Groningen, zijn vrouwen van daar naar Leeuwarden gekomen", aldus één van de prostituees. "Leeuwarden staat erom bekend dat er geen controles zijn. Heel veel vrouwen betalen hier geen belasting. Diverse meisjes werken onder de prijs en zonder condoom, uit pure wanhoop om de kamerhuur maar te kunnen betalen."
Volgens exploitant Sesseler is dat niet exclusief in Leeuwarden het geval. "Er zijn ook andere gemeenten waar zwaar onder de prijs gewerkt wordt en waar ook voor 20 euro seks aangeboden wordt. Uiteindelijk is de dame daar zelf verantwoordelijk voor en mag ze dat zelf bepalen."
Sesseler verhuurt ook een 'love doll'. Een half uur seks met deze pop kost 65 euro. Dat is meer dan met een vrouw van vlees en bloed.
Mensenhandel
De afwezige overheid in Leeuwarden zorgt voor een risico op seksuele uitbuiting en mensenhandel, vindt Ineke van Buren van het Leger des Heils. Zij geeft hulp aan vrouwen in de prostitutie. "Als je gewoon kunt gaan werken zonder voorwaarden, komen mensen kort werken en gaan dan weer door naar een ander gebied. Dat zijn met name de vrouwen die kwetsbaar zijn voor mensenhandel, of in handen zijn van pooiers."
Willem Scheffer heeft een bordeel naast dat van Danny Sesseler in Leeuwarden. Ook hij ziet dat veel vrouwen slechts voor een korte periode een peeskamer bij hem huren. "Het zijn net nomaden, dan zitten ze hier en dan zitten ze daar." Waar de vrouwen na die korte tijd heen gaan weet Scheffer niet: "Sommigen gaan naar huis of op vakantie, sommigen hebben een vriend hier of zoiets. Ik weet het allemaal niet, het is allemaal een beetje duister."
Exploitant Sesseler geeft aan niet altijd zeker te kunnen weten of vrouwen vrijwillig achter het raam staan. "Ik probeer daar altijd op te controleren, maar het is heel lastig om duidelijk te zien of een dame onder dwang staat of niet. Ik heb regelmatig contact gehad met de zedenpolitie van Noord-Nederland, waarbij ik aangaf: jongens, dit klopt niet."
Slapen op de werkplek
Om uitbuiting en mensenhandel tegen te gaan, adviseert het ministerie van Sociale Zaken vrouwen om niet afhankelijk te zijn van de exploitant als het gaat om huisvesting. In de praktijk blijkt dat lastig. Enkele jaren geleden sliepen de vrouwen in Leeuwarden nog op de peeskamers, maar sinds een verbod van de gemeente slapen ze pal boven de bordelen in een gezamenlijke ruimte. Daar huren ze een slaapplek van de exploitant bij wie ze ook een peeskamer huren.
Nieuwsuur kreeg geen toestemming om te kijken op deze gezamenlijke slaapruimtes. Raadslid Carlijn Niesink van de ChristenUnie in Leeuwarden is er wel geweest. "Momenteel slapen ze met zijn vieren, vijven, op kleine kamertjes waar ze ook nog eens 10 euro per nacht voor betalen. We willen samen met woningstichtingen kijken wat er mogelijk is."
Ineke van Buren van het Leger des Heils was blij met het verbod op slapen op de werkplek. "Vrouwen zagen soms hele dagen geen daglicht en waren altijd beschikbaar." Toch is het er met het slapen boven de bordelen niet beter op geworden. "We zijn van de regen in de drup geraakt, daar moet echt verandering in komen."
