"Het lijkt alsof de Amerikanen niet in de gaten hebben dat ze een lont in het kruitvat steken", zegt VRT-verslaggever Rudi Vranckx. "Het resultaat is nu nog niet te voorspellen. De slechtste uitkomst zou het Syrië-scenario zijn: een explosie van geweld."
Irak en Iran beschuldigen de Verenigde Staten ervan een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten te ontketenen na het doden van de Iraanse top-generaal Qassem Soleimani met een drone-aanval. Ze dreigen met vergelding.
Strijd
"Dit is hét conflict waar ik nu al zo lang mee bezig ben. Ik heb het van binnenuit beleefd, en de sleutel tot het begrijpen van deze oorlog stond me al meteen duidelijk voor ogen: de strijd tussen sjiieten en soennieten blijft vaak te onderbelicht", zegt VRT-verslaggever Rudi Vranckx. Hij doet al ruim dertig jaar verslag van wereldconflicten.
Ook journalist Rukmini Callimachi van The New York Times volgt de ontwikkelingen op de voet. Z|ij sprak met mensen van de Amerikaanse inlichtingendiensten.
Oude vetes
Irak is generaties lang in oorlogen en conflicten verwikkeld. In de jaren '80 was er de oorlog met Iran en daarna volgden twee oorlogen tegen internationale coalities, de burgeroorlog na de omverwerping van Sadam Hoessein en de strijd tegen Al-Qaeda en IS.
Nu de gemeenschappelijke vijand IS is verslagen, steken de oude vetes weer de kop op, vreest Vranckx. Die oude vetes gaan jaren terug. Vranckx: "Het begon bij het afzetten van Saddam Hoessein en het neerhalen van zijn standbeeld. Er zijn daarna zoveel krachten losgekomen. Krachten die niemand beheerst."
Met de val van de soennitische dictator barstte ook het al eeuwenlang etterende conflict tussen de twee geloofsgemeenschappen weer los. "Sjiieten en soennieten staan elkaar naar het leven. Toen de sjiieten na Saddam de macht kregen, werden de soennieten verdreven. De oude garde van Saddam Hoesseins Baath-partij werd zo als het ware in de handen van Al Qaeda gedreven."
Ook het verzet tegen de Amerikaanse bezetter werd nieuw leven ingeblazen door religieuze extremisten. Noch de VS noch de democratisch verkozen politici slaagden erin de geest weer in de fles te krijgen. Op het puin van Irak heersen eerst Al-Qaeda, en later IS.
Geweldsspiraal
En nu, 17 jaar nadat het standbeeld van Saddam Hoessein tegen de vlakte ging, is het Iraakse volk nog altijd verdeeld. Sjiitisch Iran steunt de huidige sjiitische regering in Irak, dat Iran als beschermer ziet. En Iran breidt ondertussen z'n macht in de hele regio uit, zegt Vranckx.
"De VS heeft waarschijnlijk de machtsgreep van Iran op Irak willen verzwakken. Maar je kan je zeer de vraag stellen of ze de geweldsspiraal hiermee hebben doorbroken."
Vanaf volgende week donderdag is de 3-delige documentaire reeks 'De Eeuwige Oorlog' van de VRT op Canvas te zien. Daarin onderzoekt Rudi Vranckx waarom er maar geen eind lijkt te komen aan de oorlogen in Irak, Somalië en Afghanistan.
