Als eerste grote luchtvaartmaatschappij gaat het Britse EasyJet de CO2-uitstoot van al zijn vluchten compenseren. Het bedrijf gaat dat doen door elk jaar 29 miljoen euro te investeren in projecten die ervoor zorgen dat er minder CO2 wordt uitgestoten of die CO2 uit de lucht halen, zoals het aanplanten van bomen.
Het bedrag van 29 miljoen is een schijntje vergeleken met de jaarlijkse omzet van EasyJet van 7,5 miljard euro. Maar volgens William Vet, country manager van EasyJet in Nederland, is het genoeg. "Elke kilo CO2 die we uitstoten wordt hiermee weer teruggenomen. We erkennen klimaatverandering en nemen het serieus."
Twijfel over compensatiesysteem
Zijn de miljoenen daadwerkelijk voldoende om alle uitstoot te compenseren? Hoogleraar duurzaam transport Paul Peeters denkt van niet. Hij noemt de stap van EasyJet "bijzonder" en "dapper", maar denkt niet dat het zo goedkoop kan. "De kosten die EasyJet rekent om een ton CO2 te compenseren zijn niet erg hoog. Het is ten opzichte van de brandstofkosten helemaal niets. Alle economen zijn het erover eens dat kooldioxide een hele hoge prijs moet hebben om de doelen van Parijs te halen."
Toch is Vet ervan overtuigd dat de investering genoeg is. Jaarlijks zal EasyJet beoordelen of er meer geld bij moet om de eventueel toegenomen uitstoot volledig te blijven compenseren. Bovendien investeert het bedrijf alleen in compensatieprojecten met het keurmerk Gold Standard, zegt Vet. "Daarmee is gegarandeerd dat de projecten waarin je investeert de CO2 echt wegnemen, en de uitstoot niet ergens anders alsnog plaatsvindt."
Maar er is toenemende wetenschappelijke twijfel over dit compensatiesysteem, zegt Peeters. "Er zijn rapporten uitgekomen waaruit blijkt dat maar een heel klein percentage van al die projecten doet wat het zou moeten doen."
Vermindering moeilijk aan te tonen
Peeters legt uit waar het bij de projecten vaak misgaat. "Compensatieprojecten zijn gebaseerd op twee principes: het moet zoveel CO2-compensatie opleveren als beloofd, en de compensatie moet extra zijn. Zeker dat tweede is heel moeilijk aan te tonen. Je weet nooit zeker of de CO2-vermindering zonder het project ook wel was bereikt."
Uit onderzoek van de Europese Commissie bleek al dat bij 85 procent van de projecten de uitstootvermindering niet 'extra' was. "Dat heeft niet per se met onwil of oplichting te maken, maar het systeem is zodanig dat het niet kán kloppen. Als EasyJet houd je over dat je niet honderd procent compenseert, maar slechts twintig."
Meestal zijn de projecten (zoals ergens bomen planten) van zichzelf verliesgevend en wordt het tekort aangevuld met investeringen van bedrijven als EasyJet, die daarmee hun eigen uitstoot willen compenseren. "Stel het tekort is tien procent. Easyjet betaalt dat bedrag en die investering staat dan voor álle CO2-emissies met het project worden bespaard. Je krijgt dan een prijs die tien keer lager is dan wat het daadwerkelijk heeft gekost om de uitstoot te verminderen."
Tussenstap
En toch, zegt Peeters, is compensatie het beste wat EasyJet op de korte termijn kan doen. "Hopelijk is het bedrijf hiermee een pionier in de luchtvaartwereld. Maar het is evident dat je met compenseren nooit alle emissies naar nul krijgt. Met compenseren alleen gaan we het klimaatprobleem niet oplossen. Dus op de langere termijn is het niet houdbaar."
Vet erkent dit. "We beseffen dat dit een tussenstap is. We willen ook naar de toekomst kijken en met hybride en elektrische vliegtuigen gaan opereren."
Kenniscentrum SOMO noemt CO2-compensatie in een reactie zelfs een 'niet-oplossing'. "En elektrische batterijen in vliegtuigen zijn er pas in de toekomst. De enige echt duurzame optie is minder vliegen."
Ook volgens Peeters laten de écht schonere vliegtuigen nog wel even op zich laten wachten. Pas vanaf 2050 gaan deze invloed hebben op de emissies, zegt hij. "Hybride auto's hebben ook geen milieuproblemen opgelost. Het doet niet genoeg. En het is gebaseerd op batterijtechnologie die nu nog volstrekt onbruikbaar is om lange afstanden op te vliegen."
Wat kan je zelf doen om (iets) duurzamer te vliegen? Nieuwsuur zocht het al eens uit:
