Het woord komt maar liefst 182 keer voor in het Klimaatakkoord: waterstof. De verwachtingen van dit gas zijn dan ook hooggespannen. En dat is niet zo gek, want er zijn veel mogelijke toepassingen en het is een schone brandstof. Bij verbranding komt namelijk alleen maar waterdamp vrij.
Waterstof speelt een belangrijke rol in de toekomstscenario's van verschillende sectoren. Niet alleen in de industrie, maar ook in het vervoer en de gebouwde omgeving wordt verwacht dat het gebruik van waterstof kan bijdragen aan het halen van de klimaatdoelstellingen. Maar hoe realistisch is dat?
Aan plannen is er in ieder geval geen gebrek. Op grote en kleine schaal lopen er op dit moment verschillende proef- en onderzoeksprojecten. Zo presenteerde onderzoeksinstituut TNO eerder deze maand in samenwerking met zestien grote bedrijven een onderzoek waaruit blijkt dat de Nederlandse industrie het doel van Klimaatakkoord vooral zou kunnen halen door middel van zogenoemde blauwe waterstof.
Een nieuwe fabriek op de Maasvlakte kan volgens de onderzoekers in een belangrijk deel van de toekomstige behoefte aan waterstof voorzien. Bedrijven in de Rotterdamse haven en het Havenbedrijf zijn enthousiast. "Waterstof is een essentiële grondstof die de verduurzaming van het hele havencomplex kan bewerkstelligen", zegt Allard Castelein van het Havenbedrijf Rotterdam.
Uiteindelijk is het de bedoeling dat er duurzaam opgewekte groene waterstof wordt gebruikt, maar voorlopig is die er niet voldoende. Volgens de onderzoekers van TNO is de overstap naar waterstof technisch en economisch zonder meer haalbaar, maar daarvoor moet wel flink worden geïnvesteerd. Voor de ombouw van bestaande installaties en de aanleg van een nieuwe infrastructuur is zo'n twee miljard euro nodig, schat TNO.
Robert van den Hoed, lector Energie & Innovatie aan de Hogeschool van Amsterdam, vindt de investering in blauwe waterstof en de opslag van CO2 inefficiënt. "Je houdt hiermee een systeem van fossiele energie in stand. Daar moet je juist vanaf willen."
Waterstof in plaats van aardgas
In de bebouwde omgeving kan waterstof op termijn ook een belangrijke rol gaan spelen. Certificeringsinstituut Kiwa stelde vorig jaar al vast dat waterstof aardgas zou kunnen vervangen zonder dat we ons huidige gasnet ingrijpend moeten veranderen. Waterstof zou in de toekomst vooral een alternatief kunnen bieden voor wijken die niet geschikt zijn voor andere gasloze oplossingen, zoals een warmtenet of elektrische warmtepompen.
Inmiddels is netbeheerder Stedin, samen met onder meer de gemeente Rotterdam, Gasterra en cv-ketelfabrikant Remeha, begonnen met een proef op het voormalige eiland Rozenburg waar een appartementencomplex voor tien procent door waterstof wordt verwarmd.
Volgens de betrokkenen gaat het om een wereldprimeur. Het proefproject wordt namens Stedin geleid door Albert van der Molen. Hij vindt waterstof zeker niet overal geschikt als alternatief voor aardgas, maar "er zijn plekken waar je er maatschappelijk gezien heel serieus naar moet kijken".
Waterstof kan ook benzine en diesel in auto's vervangen. De waterstofauto is een elektrische auto die zijn stroom niet uit een batterij haalt, maar uit een brandstofcel. In deze brandstofcel wordt elektriciteit opgewekt uit de omzetting van getankt waterstofgas en zuurstof uit de lucht naar zuiver water.
Vier tankstations met waterstof
Inmiddels rijden er op verschillende plekken in Nederland bussen rond op waterstof. Verspreid door het land worden nieuwe tankstations met waterstofgas neergezet, zodat ook de consument erop kan rijden. Het doel is dat voor 2025 minstens vijftig waterstoftankstations en 15.000 personenauto's op waterstof zijn, blijkt uit het Klimaatakkoord.
Maar die aantallen zijn nog ver weg. Op dit moment zijn er vier van zulke tankstations in Nederland. Ook het aantal waterstofauto's blijft vooralsnog bescheiden: eind juni reden er volgens RAI Vereniging 142 waterstofvoertuigen in Nederland.
Lector Energie & Innovatie Van den Hoed ziet de waterstofauto in meerdere opzichten de strijd met elektrisch vervoer verliezen. "Waterstofauto's lopen achter op elektrisch. Er zijn veel elektrische modellen, de batterijprijzen gaan snel omlaag. Die zijn competitief aan het worden met benzineauto's. De waterstofauto is daar nog lang niet."
Kijk hieronder onze serie op YouTube over elektrisch rijden, met onze econoom Mathijs Bouman die zelf de overstap van hybride naar helemaal elektrisch rijden maakt.
