In een brief eist de baas van de AIVD, Dick Schoof, dat namen van een operatie en een naam van een medewerker van een buitenlandse dienst worden geschrapt uit het nog te verschijnen boek van Volkskrant-journalist Huib Modderkolk. De AIVD ziet zich ook "gedwongen" aangifte te doen tegen Modderkolk vanwege het "voornemen" staatsgeheimen openbaar te maken. Een zeldzame stap van de dienst. Volgens advocaat Christiaan Alberdingk Thijm zou een aangifte tegen Modderkolk "volstrekte onzin" zijn.
"Aangifte vanwege het voornemen tot publicatie? Iets voornemen maar het nog niet uitgevoerd hebben, kan niet leiden tot het schenden van staatsgeheimen", zegt de advocaat.
Onwenselijk
Alberdingk Thijm reageert op het nieuws dat de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst wil dat Modderkolk passages in zijn nieuwe boek aanpast. Het boek, Het is oorlog, maar niemand die het ziet, gaat over digitale spionage en verschijnt begin september. Volgens de AIVD kan informatie in het boek een bron in gevaar brengen. Donderdag dient een kort geding over de passages.
"Het is vrij ernstig om tegen een journalist aangifte te doen die onderzoek doet naar AIVD. Een bedenkelijke actie en erg onwenselijk. Modderkolk is niet de eerste de beste journalist, hij is één van de experts op dit gebied met goede contacten bij de AIVD. Een strafrechtelijk traject om hem te beperken, is volstrekte onzin. Nog nooit eerder gehoord", zegt de advocaat.
Preventief censuur
Het zou een interessante procedure kunnen worden, denkt Alberdingk Thijm, omdat de AIVD de rechter moet overtuigen dat aspecten niet gepubliceerd mogen worden. "We weten niet volledig wat die aspecten zijn, want als we het wel weten, hebben we geen belang meer bij een procedure. Dus het moet dan gaan over iets waar we het eigenlijk niet over mogen hebben. Hoe denkt de AIVD dat op te lossen? Een zitting achter gesloten deuren?", vraagt de advocaat zich af.
De drempel voor een publicatieverbod ligt volgens Alberdingk Thijm vrij hoog. "Het is toch preventief censuur: van te voren verbieden dat iets verschijnt. "Hij verwacht dat de rechter in het voordeel van Modderkolk zal laten meewegen dat hij het boek de AIVD ter inzage heeft gegeven. "Ze zullen ook laten meewegen hoe Modderkolk aan de informatie is gekomen. Een bron binnen de AIVD? Is de informatie gestolen?"
Geloofwaardigheid
Een paar weken geleden legde Modderkolk de conceptversie van zijn boek voor aan de AIVD, juist om te voorkomen dat het mensen in gevaar zou kunnen brengen. Op verzoek van de veiligheidsdienst paste hij een paar zinnen aan, maar hij ging niet mee in alle verzoeken, deels omdat een geheime operatie waarover hij schrijft, al is afgerond.
"Een aantal argumenten van de AIVD waren overtuigend", zegt Modderkolk. "Maar als ik nog meer informatie moet weghalen komt de geloofwaardigheid van het boek in het gedrang. Dat betekent dat er vrij weinig overblijft van wat ik over een bepaalde operatie kan schrijven. Bovendien zie ik niet hoe mensen door deze informatie alsnog in gevaar kunnen komen."
De AIVD heeft wel besloten om in kort geding via de rechter aanpassingen af te dwingen door de Volkskrant-journalist. Daarvoor heeft Modderkolk ook een sommatie van de landsadvocaat ontvangen.
Alberdingk Thijm verwacht dat de AIVD zal moeten aantonen dat de gevolgen van de publicatie heel ernstig zijn. "Dat moet vrij concreet zijn. Ze kunnen niet in algemene zin zeggen dat het om operaties gaat, dat moet specifieker", zegt de advocaat, die inschat dat het voor de AIVD een lastige zaak zal worden.
"Modderkolk heeft een afweging gemaakt. Hij heeft rekening gehouden met de belangen van de AIVD, ook door het te laten lezen. Ik kan me geen zaak herinneren dat of de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) of de AIVD eerder zo'n zaak hebben gewonnen."
