Processierups, tijgermug, reuzenteek: 'Insecten zijn bezig aan een enorme volksverhuizing'

Nederland is in de ban van de processierups. Door de verdriedubbeling van hun aantal, regent het klachten en zijn tubes zalf tegen de jeuk niet aan te slepen. Er zijn dit jaar drie keer meer eikenprocessierupsen dan vorig jaar. En dat is nog maar het begin, denkt bioloog Arnold van Vliet.

"Door gevolgen van klimaatverandering komen er steeds meer insecten op ons af. Dat gebeurt op grote schaal. Ik zeg soms dat er een grote volksverhuizing gaande is", zegt Van Vliet. Hij maakt zich vooral zorgen over de dennenprocessierups, maar verwacht ook de komst van dengue en reuzenteken.

Handen vol aan

"We zetten veel te weinig kennis in voor de komst van deze insecten. We zijn bezig om onze huizen te veranderen, ons leven anders in te richten: groene daken, ik noem maar iets. Maar er wordt te weinig nagedacht wat voor effect dit heeft als de reuzenteek of tijgermug Nederland aandoet."

Hij voorspelt dat we er onze handen vol aan zullen hebben. "Tijgermuggen kunnen virussen overbrengen. En als ze naar Nederland komen, vinden ze het misschien wel hartstikke prettig om zich in zo'n groen dak te vestigen."

De volksverhuizing van mediterrane insecten is een natuurlijk effect van de natuur, zegt dennenprocessierups-expert Silvia Hellingman. "In het zuiden van Europa zijn veel bosbranden geweest, waardoor rupsen genoodzaakt zijn om te migreren. Die gaan dan noordwaarts."

Ze beaamt het gebrek aan kennis in Nederland en zegt dat bijvoorbeeld de dennenrups Nederland in rap tempo nadert. "Hij is er nog niet, maar zit nu wel ergens in België, Luxemburg. Het is een kwestie van tijd voordat dit beest hier opduikt."

Ze onderzoekt de natuurlijke vijanden van de processierups en is de enige die dat in kaart brengt. "De dennenrups is echt veel gevaarlijker dan de eikenprocessierups. Zeker als ze de bomen verlaten om zich te verpoppen. Ze houden ellenlange processies en graven zich dan in."

"Dan gaan ze 's nachts onder deurposten of brievenbus zitten. Ze hebben veel meer brandharen dan de eikenprocessierups. Het zijn echt heel vervelende beesten."

Exotisch

Harald Wychgel van het RIVM, dat zich bezighoudt met ziektes door exotische insecten, onderschrijft de waarschuwing voor gevaarlijke nieuwe insecten in Nederland. "Het is de vraag of ze hier kunnen overleven. Maar als het warmer wordt, zullen andersoortige beestjes zich hier kunnen vestigen."

Twee weken geleden werd in Lelystad door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) een exotische mug ontdekt: de Aedes flavopictus, een soort die op de tijgermug lijkt. Het insect komt normaal gesproken voor in Japan en Korea en was nog nooit in Nederland gezien.