"We gaan met de burgerbeweging Stichting Fossielvrij Eneco kopen. Dat is een bedrijf van vier miljard euro, maar er gaan nu dingen zo fout, dat we het moeten doen." Dat zegt Joeri Oudshoorn, woordvoerder van Den Haag Fossielvrij. Dit groepje Haagse activisten wil voorkomen dat de duurzaamste van de grote Nederlandse energiebedrijven in handen komt van Shell en pensioenbeheerder PGGM.
Het lijkt een versie van David tegen Goliath. Een klein, maar erg milieubewust clubje dat het opneemt tegen het grootkapitaal van een oliegigant en een pensioenbeheerder in het gevecht om de overname van energiebedrijf Eneco. En toch denken de actievoerders dat ze een kans te maken.
Grote ambities
De interesse om Eneco over te nemen is volgens geruchten groot. Oliemaatschappij Total zou ook interesse hebben, maar de enige kandidaten die zich bekend hebben gemaakt zijn Den Haag Fossielvrij en Shell samen met PGGM. Shell en PGGM denken samen een goede kans te maken om Eneco over te kunnen nemen.
Frank Roeters van Lennep, hoofd investering private markten van PGGM: "We vullen elkaar goed aan. PGGM heeft al ervaring met warmtebedrijven en energiebedrijven in het buitenland. Shell heeft natuurlijk ook veel ervaring op het gebied van de verkoop van energie."
Shell heeft grote ambities. Op termijn wil het de grootste energieleverancier ter wereld worden. Maarten Wetselaar, bestuurslid en hoofd nieuwe energie van Shell: "Ik wil graag bewijzen dat er geld te verdienen is aan de energietransitie. We hopen dat met Eneco te kunnen laten zien." Voor Shell zou de koop van Eneco een behoorlijke stap zijn richting duurzame energie. Het bedrijf besteedt nog geen 10% van de totale investeringen tussen 2017 en 2020 aan duurzame energie.
Restwarmte
De overname van Eneco door een oliemaatschappij als Shell is de burgerbeweging Den Haag Fossielvrij een doorn in het oog. Vlak voor de deadline verstreek, meldde Fossielvrij zich aan als koper. "Politiek was er niks meer te doen aan de verkoop van Eneco, dus moesten we ons op een ander speelveld begeven," zegt woordvoerder Joeri Oudshoorn.
Het gaat Den Haag Fossielvrij niet om heel Eneco, maar alleen om de warmtenetten in Den Haag. Die worden nu gevoed door een gascentrale. Maar er zijn plannen om het warmtenet te sluiten op restwarmte van de olieraffinage in Rotterdam. Shell zou die warmte via het Eneco-netwerk aan Den Haag kunnen leveren.
Restwarmte geldt als relatief duurzaam, maar toch vindt Fossielvrij deze constructie onacceptabel. "Het probleem als je dat doet is dat je die raffinaderijen dan nooit meer kan sluiten. De bewoners van Rotterdam en Den Haag worden dan afhankelijk van die restwarmte uit de fossiele bron. Dat heet een lock-in. Dan krijg je de situatie dat heel Nederland al lang van het gas af is, maar wij nog afhankelijk zijn van olieraffinaderijen."
Shell en PGGM zien restwarmte als heel duurzaam en stellen dat warmtenetten op termijn gevoed zullen worden door onder meer aardwarmte. Maar volgens Wetselaar van Shell is daar is nog best veel voor nodig: "Wij hebben het geld en het geduld om dat verder te ontwikkelen."
Europese Investeerders
Fossielvrij heeft zelf niet de miljarden die nodig zijn voor Eneco, maar zegt in gesprek te zijn met Europese investeerders die de elektriciteitstak van het bedrijf willen kopen. Daarnaast probeert de burgerbeweging met crowdfunding geld bij elkaar te krijgen.
"Als je kijkt hoeveel geld er in Europa bij pensioenfondsen voor duurzame investeringen beschikbaar is, dan is dat zo'n 8000 miljard. Op zo'n bedrag is 4 miljard helemaal niet zo veel. Het is vooral een kwestie van het organiseren. Daar zijn we druk mee bezig", aldus Joeri Oudshoorn van Den Haag Fossielvrij.
Zorgen
Er zijn zorgen over het voortzetten van de groene koers van Eneco. Gemeenteraadslid Robert Barker van Partij voor de Dieren in Den Haag: "We zien dat de hoofdactiviteit van Shell het oppompen van zoveel mogelijk olie is. Als Shell Eneco koopt, dan gaat de duurzaamheidsstrategie de prullenbak in."
"Onzin", zegt Wetselaar van Shell. "We gaan natuurlijk niet een heel duurzaam bedrijf kopen om het vervolgens niet duurzaam te maken. Het is juist de andere kant op."
Gecontroleerde veiling
Geïnteresseerden konden zich tot 3 maart melden om deel te nemen aan het verkoopproces. Aan alle partijen is gevraagd om informatie aan te leveren die nodig is om te bepalen wie in aanmerking komen voor deelname aan de veiling. Uiteindelijk zal een gecontroleerde veiling volgen, waarbij niet automatisch het hoogste bod wint.
De aandeelhouders van Eneco, 44 Nederlandse gemeenten, hebben eisen gesteld aan de koper. "Er zijn criteria opgesteld die ervoor zorgen dat alleen partijen worden toegelaten tot de veiling die de capaciteit, kennis en ervaring hebben om de activiteiten en de duurzame strategie van Eneco voort te zetten, de financiële middelen hebben om een bod op Eneco gestand te doen, en investeringen te ondersteunen," laat de aandeelhouderscommissie weten. De commissie hoopt de verkoop in 2020 te af ronden.
