De afgelopen verkiezingsweek stond bol van retoriek en scherpe meningen. Maar de werkelijkheid is vaak niet zwart wit. Over grijstinten en nuance...
Door Joost Oranje, hoofdredacteur Nieuwuur
Gebruik van grijstinten en nuance is vandaag de dag niet echt populair. Nieuws gaat snel, reacties vaak nog sneller, uitersten en krachttermen zijn makkelijk gevonden. En toch: als het goed is, gebruiken media juist die grijstinten en nuance om de werkelijkheid te kleuren. Men wil dat graag niet horen, in een wereld waar de megafoon en overdrijving het zo vaak wint. Maar de werkelijkheid zit nu eenmaal ingewikkelder in elkaar dan velen het willen zien.
De afgelopen weken kregen we regelmatig vragen en opmerkingen over de verslaggeving rond Thierry Baudet, de grote winnaar bij de Statenverkiezingen. Ook hier uitersten: aan de ene kant kritiek dat Baudet te veel aan het woord kwam en kritiekloos werd benaderd. Aan de andere kant boosheid omdat hij juist te weinig te zien was en áls dat al zo was, geen faire kans kreeg.
Zoveel mensen, zoveel meningen. Toch een paar feiten: Baudet kreeg de afgelopen tijd bij ons regelmatig de gelegenheid zijn standpunten kenbaar te maken. In een debat over het Marrakesh-pact bijvoorbeeld.
En hij was één van de drie deelnemers aan het klimaatdebat:
Voorafgaand daaraan was Baudet trouwens ontstemd omdat we onderbouwd op onze site meldden dat een overgroot deel van de wetenschappers de mens als oorzaak voor klimaatverandering ziet. Hij stuurde boze tweets. We schreven vervolgens onderstaande repliek. Daar werd even woedend als instemmend op gereageerd.
Anderen vonden het weer een schande dat we verslag deden van de laatste verkiezingsbijeenkomst van Forum waar Baudet, na de aanslag in Utrecht, kritiek uitte op het kabinet en het migratiebeleid. Een nieuwsfeit dat had moeten worden genegeerd of ter plekke bekritiseerd, zo was te horen. Intussen was ons onderzoek naar spookkandidaten op onder meer de lijsten van FvD door sommigen alweer als 'smerige framing' van Baudet betiteld.
En de Forum-leider zelf schetste in zijn overwinningsspeech dat het land wordt 'ondermijnd' door onder andere journalisten. Ondermijnd? Wat is dat eigenlijk? Een paar synoniemen: aantasten, bederven, beschadigen, breken, slopen, uithollen, verzwakken. Welbewust een handelwijze hanteren dus om de maatschappij te beschadigen.
Nogal een verwijt. Waarop journalisten maar op één manier kunnen antwoorden. Met het benoemen van feiten, met gedegen onderzoek, onbevangen, onverschrokken en ja, ook met reflectie, zelfkritiek en het schetsen van grijstinten.
Er is vooral verschuiving binnen rechts
Die grijstinten zijn niet besteed aan de mensen die ofwel vinden dat Baudet een open microfoon kreeg bij Nieuwsuur, ofwel van mening zijn dat de FvD-leider werd gedemoniseerd. Maar de werkelijkheid is niet zwart-wit. Hoe vaak is er gezegd dat Nederland een ruk naar rechts heeft gemaakt? Feit is evenwel dat de vier 'rechtse' partijen (VVD, CDA, PVV, FvD) in 2017 48 procent van de stemmen hadden en nu 46 procent. Nuance dus: er is vooral verschuiving binnen rechts.
Hoe vaak werd het als dramatisch omschreven dat het kabinet haar meerderheid in de Senaat zou verliezen? Feit: sinds 2010 moest een kabinet meestal regeren met een minderheid in de Eerste Kamer.
Donderdag probeerde SCP-directeur Kim Putters in onze uitzending de huidige politieke situatie wat breder te trekken, genuanceerd en wel:
En ik zag zowaar een hoopvolle tweet. Al was die van een ex-politicus, de voormalige lijsttrekker van de Piratenpartij, Ancilla van der Leest. Zij schreef: 'Probeer je eens beleefd en respectvol uit te drukken, ook al ben je het nog zo met iemand oneens. Je zal zien dat je denkprocessen erop vooruit gaan, waardoor bijvoorbeeld nuances mogelijk worden'.
Voor iedereen, van politiek tot media, best een uitdagende ambitie.