Kinderen op de basisschool moeten weer 'rijtjes stampen' bij rekenles. Dat zeggen critici van de huidige lesmethoden, waarin veel plaatjes, raadseltjes en context wordt aangeboden. Dat zogenoemde 'realistische rekenen' is volgens hen de oorzaak van de teruglopende rekenresultaten.
"Er kunnen nog zulke leuke plaatjes bij een opgave staan, maar als kinderen de basis niet snappen zijn die toch niet aantrekkelijk", vindt Anna Bosman, directeur van de lerarenopleiding van de Radboud Universiteit. "Je moet het geheugen niet belasten met dingen die niet relevant zijn." Ook docent Berrie van den Bovenkamp is geen voorstander. "Het wekt verwarring, kinderen weten niet meer wat ze aan het doen zijn."
De rekenresultaten van Nederlandse scholieren gaan achteruit. De Onderwijsinspectie uit haar zorgen: in 2017 verlieten 13.000 kinderen de basisschool zonder fatsoenlijk te kunnen rekenen. Kinderen rekenen slechter dan hun ouders vroeger deden. De inspectie komt dit jaar met nieuwe onderzoeksresultaten.
Nederlandse scholieren stonden in 1995 nog in de internationale top vijf, maar zijn inmiddels gekelderd naar plaats 19, zo bleek enkele jaren geleden. In Aziatische landen als Singapore, Japan en Korea wordt wel traditioneel gecijferd. Daar wordt nu ook het beste gerekend. Dit jaar zal uit een nieuwe internationale vergelijking ook blijken hoe hoog ons land inmiddels staat.
Ouders nemen steeds vaker hun toevlucht tot particuliere instituten voor extra rekenles. Zo onderwijst het Nederlands Mathematisch Instituut kinderen in twaalf weken alle rekenstof van de basisschool. Kosten: 1150 euro.
Bij de cursus 'Foutloos Rekenen' worden veel rijtjes gestampt en droge sommen gemaakt. "Ik merkte dat bij mijn dochter de basis ontbrak", zegt moeder Natasja Jager. "Ze werd zenuwachtig van puzzels en schattingen. Hier gaat ze terug naar de basis en kan ze het wel." Cursist Gijs: "Hier doen we veel rijtjes achter elkaar, op school niet. Maar ik vind rekenen nu makkelijker."
NMI-directeur en rekendocent Aydin Cihangir noemt het 'Barcelona-voetbal': "Simpel houden, iedereen kan het." Hij hekelt de huidige lesboeken met veel plaatjes en raadsels.
Ouders van deelnemende kinderen noemen de traditionele cursusmethode op de cursus helder, overzichtelijk en duidelijk. Het instituut wordt, op verzoek van docenten, zelfs ingehuurd door basisscholen.
PABO-directeur Bosman vindt dit raar. "We betalen via de belasting dus dubbel, voor zowel de leerkracht als voor het particuliere instituut. Het kan niet gekker, dat moeten we niet willen als maatschappij."
Het kan ouderwets zijn maar de kinderen scoren er beter mee.
Bosman toetste een lesmethode op ouderwetse leest op basisschool de Witte Vlinder in Arnhem. De methode wordt de 'directe expliciete instructie' genoemd. De resultaten van dit traditioneel cijferen waren zeer goed: in groep vijf leerden kinderen in zes weken de stof waar ze normaal gesproken een heel lesjaar voor nodig hadden.
Voor Bosman reden voor een koerswijziging op haar universitaire lerarenopleiding in Nijmegen. Ze instrueert haar toekomstige docenten om kinderen weer het traditionele rekenen aan te leren.
Ook meester Berrie van de Witte Vlinder vermijdt de huidige lesmethode met veel plaatjes en context nu ook zoveel mogelijk. "Ik ben erachter gekomen dat het niet oplevert wat het moet opleveren. Gewoon veel sommen en rijtjes oefenen doet de resultaten wel stijgen. Het werkt, dus waarom zou je dat veranderen? Het kan ouderwets zijn maar de kinderen scoren er beter mee."
De kinderen in zijn klas lijken inderdaad droge sommen makkelijker op te lossen dan raadseltjes in verhalende vorm. Ze zeggen liever met sommen te werken dan met plaatjes.
Kwaliteit van de leraar
Het laatste grote wetenschappelijke onderzoek naar de verschillende rekenmethoden stamt uit 2009. Het genootschap van topwetenschappers KNAW vergeleek toen het huidige 'realistisch rekenen', waarin dus veel plaatjes en context worden aangeboden, met de 'expliciete instructie' van voornamelijk rijtjes en sommen. Volgens commissielid Marjolein Kool was de uitkomst dat de didactiek weinig uitmaakte. "Vooral de kwaliteit van de leraar maakte het verschil", zegt Kool.
"Natuurlijk is de leerkracht belangrijk", erkent meester Berrie. "Maar die moet ook de juiste keuzes maken. En als je merkt dat realistisch rekenen niet werkt, moet je iets anders doen."
Het rekenonderwijs houdt de gemoederen op meer vlakken bezig: afgelopen week werd de rekentoets op het voortgezet onderwijs afgeschaft, na jaren discussie.
Ook adviseert een belangrijke commissie onlangs om geen breuken meer te onderwijzen op de basisschool. Volgens Aydin Cihangir van de cursus 'Foutloos Rekenen' zal dat desastreus uitpakken. "Uit onderzoek blijkt dat je kinderen tussen de negen en dertien jaar goed breuken kunt aanleren, later gaat dat meer moeite kosten."
