"Het is een zooitje, maar dat is het al sinds het brexit-referendum. Ik had al voor het referendum voorspeld dat Groot-Brittannië een soort vechtscheiding tegemoet ging die duurder en langduriger zou uitvallen dan verwacht. Dat blijkt te kloppen", zegt de Britse publicist en historicus Niall Ferguson.
Nu het Britse Lagerhuis de brexit-deal van Theresa May heeft afgewezen, broedt ze op een plan B. De tijd tikt ondertussen hard door. "Er moet tussen nu en eind maart duidelijk iets ondernomen worden om een 'no deal'-brexit te voorkomen. Die zou grote economische schade aanrichten", zegt Ferguson.
Maar de grote vraag is hoe May genoeg parlementariërs kan overhalen om te kiezen voor een akkoord dat al met grote meerderheid is afgewezen. "Ze zou met aanpassingen kunnen komen waar de EU mee kan leven, zoals een eenvoudige douane-unie met het Verenigd Koninkrijk. Maar dan splijt ze haar eigen partij."
Meer dialoog tussen partijen nodig
Gisteren voerde premier May overleg met leden van de oppositiepartijen en met politici van haar eigen Conservatieve partij. Verder sprak ze met leden van de DUP, de Noord-Ierse partij die haar regering gedoogsteun geeft. Volgens Ferguson is dat 'polderen' zoals in Nederland wel vaker gebeurt, geen Britse politieke traditie.
"Verreweg de meeste Britse kabinetten hebben geregeerd met een absolute meerderheid in de afgelopen honderd jaar. Nu is er een minderheidskabinet dat gedoogd wordt door de Noord-Ierse Unionisten. En Britse politici moeten inzien dat dit andere tijden zijn en dat er meer dialoog tussen de partijen nodig is."
Na de brexit zijn er juist veel minder landen in Europa die de EU willen verlaten.
Hij vindt dat Europese leiders hulp moeten bieden. "Destijds hebben de Europese leiders en vooral Angela Merkel, de dominante figuur in Europa, het brexit-risico onderschat. Ze zijn toenmalig premier David Cameron onvoldoende tegemoet gekomen toen hij dat nodig had. Ze maken nu opnieuw dezelfde fout."
Er is volgens hem weinig hulp geboden. "Het zou fout zijn als de Europeanen niets zouden doen en het Verenigd Koninkrijk de afgrond van een 'no deal'in zouden duwen terwijl een relatief geringe concessie een groot verschil zou maken."
Hij denkt niet dat de Europese leiders het hard spelen om een mogelijke exit in eigen land te voorkomen. "Na de brexit zijn er juist veel minder landen in Europa die de Europese Unie willen verlaten. Zelfs de opvliegendste populisten lijken ervoor terug te deinzen. Dat zie je zo'n beetje overal gebeuren."
Akkoord zou nooit iedereen tevredenstellen
Voor premier May zijn het zware tijden. Hoe gaat zij volgens Ferguson de geschiedenis in? "Als ik eerlijk ben, heeft ze een onmogelijke taak gekregen. Ze was zelf geen voorstander van de brexit en ze was een gematigde remainer. Maar de manier waarop ze er invulling aan gaf, was op veel plekken onbekwaam."
Volgens Ferguson leek ze niet in staat om strategisch na te denken. "Ze maakte een aaneenschakeling van fouten die de onderhandelingspositie verslechterden. Het gevolg was ook dat ze er geen goed akkoord uit heeft weten te slepen. Maar dat akkoord zou nooit iedereen tevredenstellen, zo werkt een scheidingsakkoord niet."
Hij "May is er wel in geslaagd tot een akkoord te komen dat Europa accepteert. Het probleem was dat ze het in het Verenigd Koninkrijk niet wist te verkopen. Dat wordt haar grafschrift: Europa was akkoord, maar Londen niet."
