Het is een ingewikkelde opgave voor het kabinet: lukt het om de klimaatdoelen voor 2020 te halen? De uitstoot van broeikasgassen moet in dat jaar 25 procent procent lager zijn dan in 1990. En dat is een uitdaging, want vorig jaar zat Nederland nog maar op minus 13 procent.
Volgens de belangrijkste klimaatadviseurs van het kabinet zijn controversiële maatregelen onontkoombaar. "Er is maar één grote maatregel die werkt en dat is versneld de kolencentrales sluiten", zegt Pieter Boot, hoofd Klimaat van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
Drie miljoen huishoudens
En dus laait een oude discussie weer op. Want als de kolencentrales sluiten, wat zijn dan de alternatieven? Voor energiebedrijf RWE is dat duidelijk: Nederland moet weer inzetten op gas. De grootste gascentrale - in Maasbracht, Limburg - staat sinds 2014 stil, maar kan wat RWE betreft snel weer open. "Wind en zon alleen zijn niet genoeg. Gascentrales blijven nodig", vindt het energiebedrijf.
De gascentrale - Claus C - kan elektriciteit leveren aan drie miljoen huishoudens. "Ze heeft nu vier jaar stilgestaan. Alles moet weer in topconditie worden gebracht. Daarmee zorgen we ervoor dat Claus C stabiel en veilig kan produceren voor een langere periode", zegt RWE-directeur Taco Douma, die denkt dat het onderhoud twee jaar zal duren.
Gascentrales zijn schoner dan kolen - de CO2-uitstoot is ongeveer de helft - maar toch ziet Urgenda ze liever gesloten blijven. "Er zijn voldoende alternatieven", zegt Urgenda-directeur Marjan Minnesma.
"Help huishoudens met zonnepanelen, warmtepompen. Zorg dat mensen op de fiets naar hun werk gaan. Zestig procent van de mensen woont en werkt op 15 km afstand van hun werk. Pak het openbaar vervoer, stimuleer elektrisch rijden. Heel veel dingen die nu in de pijplijn zitten, moeten we sneller uitvoeren."
Steeds minder
De blijdschap die Minnesma had nadat haar duurzaamheidsorganisatie door de rechter in 2015 en vorige maand opnieuw in het gelijk werd gesteld, is inmiddels aardig bekoeld.
"Ik ben nog op het ministerie geweest en er gebeurt niks. Ze zitten pas op min 13 procent en in onze berekeningen komen ze uit op 15 procent reductie. Dus ik ben heel benieuwd wat ze aan extra maatregelen gaan verzinnen. Er zit een heel groot gat tussen die 15 en 25 procent."
Dat beaamt ook Boot. "2020 is wel dichtbij. Wij hebben in 2015 al gekeken naar de uitspraak in de Urgendazaak en toen gezien dat er veel mogelijk was. We zijn nu drie jaar verder: het wordt steeds minder wat er nog kan."
Je kunt natuurlijk ook paniekmaatregelen nemen: bijvoorbeeld auto's mogen niet harder dan 60 km rijden.
De sterker dan verwachte economische groei maakt het moeilijker om de 25 procent te halen, denkt Boot, en daarom moet er gekeken worden of de oudste kolencentrales eerder gesloten kunnen worden. Die sluiting staat pas in 2025 op de planning.
RWE, dat weer toekomst ziet voor de gascentrale in Limburg, is ook eigenaar van een van de twee centrales die wellicht dicht moeten: de Amercentrale, een grote kolencentrale in Geertruidenberg. Sluiting daarvan is een heel slecht idee, vindt het energiebedrijf dat zich er tegen verzet.
"Als er op korte termijn een sluitingsbevel zou komen, dat betekent dat we het oneens zijn. Dan zou er worden ingegrepen in privaat eigendom. Dan wordt het een juridische procedure", zegt RWE-directeur Douma.
Paniek
Maar met nog maar 14 maanden te gaan tot 2020 dringt de tijd. Daarom ziet Boot als enige oplossing het naar voren halen van eerder aangekondigde maatregelen die in het klimaatakkoord komen te staan. Dat akkoord moest voor het eind van het jaar klaar zijn, maar de verwachting is dat het nog tot volgend jaar zomer zal duren voordat er concrete en doorrekenbare plannen liggen.
Boot: "Je kunt natuurlijk ook paniekmaatregelen nemen - bijvoorbeeld: auto's mogen niet harder dan 60 km rijden - maar dat doe je alleen omdat je in paniek bent geraakt bent. Dat lijkt me niet zinvol."
