Nederlandse dopingcriminaliteit was lange tijd een blinde vlek, maar dat moet nu veranderen. Opsporingsdiensten zien de dopinghandel steeds crimineler worden en de douane zag vorig jaar "een recordhoeveelheid" doping ons land binnenkomen.
In 2017 onderschepte de douane bijna 2 miljoen dagdoseringen, een dikke 100 kilo in totaal. "Een recordhoeveelheid", schrijft de dienst in een reactie aan Nieuwsuur, die gebaseerd is op "toeval". Want actief wordt er niet gespeurd naar doping: het heeft niet de hoogste prioriteit.
Eigenlijk geldt dat ook voor het Openbaar Ministerie, opsporingsdienst FIOD, politie en inspecties. Toch zagen zij de afgelopen jaren in diverse opsporingsonderzoeken dat er criminele structuren achter deze handel zitten.
"Er lopen een aantal strafzaken op het gebied van de aanpak van illegale medicijnen en doping. Wat we zien bij het doen van deze zaken is dat het vaak gaat om goed georganiseerde en vaak ook grensoverschrijdende criminaliteit", zegt een woordvoerder van het OM.
Hoe groot de Nederlandse dopinghandel precies is, daar is geen overzicht van. Om die reden wil minister Bruno Bruins van Volksgezondheid, Welzijn en Sport "de aard en omvang van de Nederlandse dopinghandel" onderzoeken, zo stelt hij in een Kamerbrief.
Artsen en handelaars
Zijn beslissing, die nauwelijks in de aandacht kwam, valt samen met druk vanuit de Kamer om de dopingaanpak in Nederland meer te richten op de wereld áchter dopinggebruikers: artsen, entourage en handelaars.
Het is de tweede keer in de historie dat een minister om zo'n onderzoek vraagt. De laatste keer was in 2002. Daarna bleef het 16 jaar vrij stil op dit dossier.
"Goed dat dit onderzoek er nu komt, maar het had er wel eerder mogen zijn", zegt Herman Ram van de Dopingautoriteit. "Dit is een beleidsterrein waar meer aandacht naar uit mag gaan. Er zijn behoorlijke risico's voor de volksgezondheid en er is een steeds grotere verknoping met criminaliteit."
Ram wijst naar de door de douane onderschepte doping. Het is waarschijnlijk een fractie van wat er daadwerkelijk ons land binnenkomt. "Je ziet dat er in Nederland een afzetmarkt is, maar het kan ook gaan om doorvoer naar andere landen. Zonder enige twijfel gaan er grote hoeveelheden door dit land."
Nieuwsuur heeft met tientallen dopinghandelaren contact gezocht. Een paar wilden met ons praten, waaronder Harrie en Jasper. Wil je eerst de diepte in, bekijk dan deze video over de Nederlandse dopinghandel.
"Als ik voor jullie camera's ga praten, dan kan ik mijn hele leven over mijn schouder blijven kijken", zegt Harrie (niet zijn echte naam, red.). De afgelopen jaren verdiende hij zijn brood met het verhandelen van anabole steroïden en andere soorten doping.
Harrie zit aan een lange vergadertafel in een verder leeg pand met een systeemplafond. Er staan bekers oploskoffie voor zijn neus, een ventilator draait met lichte ruis.
"Laat ik dit zeggen over de handel: we spelen in op de vraag en leveren het aanbod. Het is economie. Crimineel? Nee joh. Maar iedereen weet ook: steek je kop niet boven het maaiveld uit. In dit circuit kent iedereen elkaar."
Harrie is een dopingdealer van de oude stempel. Het liefst doet hij zaken met andere spierbundels die hij in de ogen kan kijken. Hormonen, spierversterkers of fatburners online verpatsen aan anonieme kopers heeft niet zijn voorkeur.
Wij doen niets verkeerds en hebben zelfs nog gecheckt bij een advocaat of dit mocht.
Nee, dan Jasper (óók niet zijn eigen naam, red.). Kort na zijn middelbareschooltijd stort hij zich met een kameraad op de dopinghandel. Samen bouwen ze een webshop, schrijven zich in bij de Kamer van Koophandel en leveren nu poeders, capsules en potjes met pillen aan binnen- en buitenland. Betalen kan met bitcoins of via iDeal. Leveringen worden binnen een paar dagen met de post bezorgd.
Net als Harrie wil Jasper ook niets loslaten over de wereld waarin hij werkt. "Wij doen niets verkeerds en hebben zelfs nog gecheckt bij een advocaat of dit mocht. Nou, het mocht."
Toch verdienen Harrie en Jasper hun centen met de illegale handel. Producten die ze verkopen staan op de verboden lijst van wereldantidopingagentschap WADA. Uit onderzoek van de Dopingautoriteit blijkt dat dergelijke middelen vaak niet zuiver zijn en fikse gezondheidsrisico's met zich meebrengen.
Dodelijk
Pim de Voogt, de milieuchemicus van het KWR-Instituut, en Pim de Ronde, endocrinoloog-internist bij het Spaarne Gasthuis, zien de gevolgen van dopinggebruik.
Rond twee fitnesswedstrijden en een atletiektoernooi speurde De Voogt in rioolwater, op zoek naar doping. "We zagen dat er rond die evenementen 10 tot 100 keer meer Dinitrofenol (of DNP, één van de afslankmiddelen op de dopinglijst) dan in weekenden zónder dat evenement. Daar ben ik enorm van geschrokken. Dit dopingmiddel is al in kleine doseringen dodelijk", zegt De Voogt.
Speciaal voor anabolengebruikers met ernstige lichamelijke aandoeningen opende Pim de Ronde in 2011 de zogeheten 'Anabolenpoli'. Inmiddels hebben ongeveer 300 patiënten zich gemeld voor hulp.
"Levensbedreigende gevallen hebben we nog niet gezien", zegt De Ronde. "Maar vaak blijft het toch een loterij met dit soort middelen. Risico's zijn moeilijk te voorspellen, omdat je niet weet hoe je lichaam erop zal reageren. Dit soort middelen komen toch uit een illegaal circuit en die middelen laten te wensen over. Je weet niet wat je in je lichaam spuit."
"Ik hoor van de gebruikers dat het een fluitje van een cent is om aan deze middelen te komen. Je hoeft er geen moeite voor te doen. Daar zou wat mij betreft iets kunnen gebeuren. Dat het op z'n minst wat moeilijker wordt om eraan te komen."
Interpol
Welke rol speelt Nederland in de internationale dopinghandel? Het is een vraag waar Nederlandse opsporingsdiensten en ministeries geen zicht op hebben. Dat is vreemd, omdat in andere landen er wél kennis is van de Nederlandse rol.
We gaan terug naar de zomer van 2017. Naar Oslo om precies te zijn, waar op dat moment een besloten conferentie wordt gehouden over de strijd tegen doping. Hier licht een anti-dopingofficier van Interpol een tipje van de sluier over de Nederlandse rol in de dopinghandel.
Uit Azië komen rauwe grondstoffen voor doping onze kant op: tussen Afrika en Nederland vindt er distributie plaats via ondergrondse anabolenlaboratoria. Nederland is 'controller' van import en export met Australië. Dat blijkt uit de powerpointslides van Interpol.
Afgelopen weken hebben we diverse keren contact gezocht met Interpol om een nadere toelichting te geven over deze slides, maar zij weigeren commentaar te geven. Wel haalt de opsporingsdienst de presentatie, die tot voor kort op een conferentiewebsite stond, offline.
Bekijk hier een paar powerpointslides van Interpol:
- Interpol
- Interpol
- Interpol
