Er is onrust onder commando's die worden ingezet bij anti-terreuracties over de veiligheidsomstandigheden op een schietbaan. Op 1 februari 2018 heeft het Ministerie van Defensie verboden om nog langer gebruik te maken van de schietbanen van Het Markiezaat in Bergen op Zoom. Defensie bevestigt aan Nieuwsuur dat de schiettrainingen van de commando's tot midden september zijn doorgegaan. Een periode van acht maanden. Het Ministerie onderzoekt waarom de schietoefeningen niet zijn gestopt.
Sinds 2003 trainden commando's op de particuliere binnenbanen van Het Markiezaat. Na klachten over onder meer hoofdpijn en misselijkheid, stelt Defensie een onderzoek in waarbij de uitstoot van schietgassen wordt onderzocht. In juli 2015 komt de arbodienst van Defensie met een advies: "Het wordt sterk aanbevolen om deze drie banen (van 25 en 50 meter, red.) niet langer te gebruiken."
Nieuwsuur beschikt over het vertrouwelijke rapport over Het Markiezaat. Tijdens de trainingen op de banen schieten de commando's zo'n 10.000 patronen af. Onder meer door een gebrekkige afzuiginstallatie blijven er schietgassen hangen, vormen zich rookwolken en komen er risicovolle stoffen vrij. "Op de 25 meter baan wordt de grenswaarde van koper en zink overschreden, op de 50 meter baan is dit het geval voor koper, lood, zink en stikstofmonoxide", zo concludeert de gezondheidsdienst van Defensie. De metingen zijn verricht onder de zwaarst mogelijke omstandigheden op de baan.
Defensie volgt het advies van de eigen gezondheidsdienst uit 2015 niet op. Er wordt niet gestopt met oefenen op de schietbaan in Bergen op Zoom. Het gebruik van de baan wordt wel beperkt, zo zegt Defensie in een reactie. Er worden minder intensieve schietoefeningen gehouden, de schietinstructeurs moeten vaker rouleren en de luchtafzuiging op de betreffende banen wordt verbeterd.
Inspectie
Maar de commando's die de banen gebruiken herkennen zich hier niet in. Zij zeggen dat alle schietoefeningen al die tijd gewoon zijn doorgegaan op Het Markiezaat en hebben niets gemerkt van maatregelen die zouden zijn genomen. "Na het schieten hebben we last van onze luchtwegen en ogen, hebben hoofdpijn en zijn misselijk. Er loopt twee dagen lang zwart spul uit je neus", laat een aantal commando's weten.
Volgens Defensie is er in 2016 nog een inspectie van de schietbaan uitgevoerd door de Militaire Commissie Gevaarlijke Stoffen (MCGS). Die concludeerde dat, mits er geen intensieve oefeningen worden gehouden, de schietbaan gebruikt kan worden. Helemaal omdat de voorzitter van de schietbaan heeft aangekondigd de luchtafzuiging te zullen verbeteren.
Om geen enkel gezondheidsrisico te lopen is besloten om de baan in Markiezaat voor Defensie niet meer te gebruiken
Begin 2018 ligt de zaak ineens anders. Opvallend genoeg beslist Defensie dan plotseling wel om de oefenbanen van Het Markiezaat niet meer te gebruiken. De basis hiervan ligt in hetzelfde onderzoek van 2015, zo blijkt uit beantwoording van vragen door Defensie.
In een interne nota van februari 2018 staat: "om geen enkel gezondheidsrisico te lopen is besloten om de baan in Markiezaat voor Defensie niet meer te gebruiken". Maar ook nu blijven de commando's gewoon schietoefeningen doen op de baan in Bergen op Zoom. Tot 19 september van dit jaar. Dan wordt er intern gecommuniceerd dat er een 'voorlopig schietverbod' is voor de banen van Het Markiezaat. Waarom dit zo lang heeft geduurd is dus onduidelijk en deel van onderzoek door Defensie zelf.
Zorgen
Advocaat Michael Ruperti, die enkele commando's bijstaat reageert op het nieuws. "Ik vind het verbijsterend. Dit zegt alles over veiligheidscultuur bij het ministerie van Defensie." Jean Debie van de militaire vakbond VBM noemt de gang van zaken 'onacceptabel'. "Dit had door de verantwoordelijken echt verboden moeten worden. Dit kan natuurlijk niet."
Onder de commando's leven zorgen wat de lange termijn gevolgen kunnen zijn van de schietgassen die zijn vrijgekomen: "Ik heb begrepen dat een aantal instructeurs een bloedtest heeft ondergaan, maar er zijn ook militairen die niet zijn onderzocht. Defensie zal snel actie moeten ondernemen om de militairen te onderzoeken", aldus advocaat Ruperti. In het interne rapport van 2015 schrijft Defensie dat geen enkele instructeur een hoeveelheid lood in het bloed had dat boven de grenswaarde ligt. In de nota van februari 2018 concludeert Defensie daarom dat "het zeer onwaarschijnlijk is dat er blijvende schade kan optreden".