De door Nederland gesteunde strijdgroepen in Syrië hebben zich schuldig gemaakt aan mensenrechtenschendingen. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw.
Bovendien werkten de groeperingen nauw samen met extremisten. Daarmee zijn belangrijke criteria die het kabinet hanteerde geschonden. Het kabinet heeft de Tweede Kamer herhaaldelijk beloofd dat het alleen groeperingen zou steunen die het oorlogsrecht zouden naleven en die niet samenwerkten met extremistische groeperingen.
Nederland stuurde in het kader van het zogeheten NLA-programma (dat staat voor non-lethal assistance) tot aan begin van dit jaar logistiek materieel aan gewapende oppositiegroepen in Syrië. Het zou gaan om 'non-letale goederen' (niet-dodelijk), uitsluitend bestemd voor 'gematigde' strijdgroepen.
Het kabinet garandeerde de Tweede Kamer dat de groeperingen getoetst werden aan 'doorslaggevende criteria'. Zo zouden de strijdgroepen het humanitair oorlogsrecht naleven en zouden zij niet samenwerken met extremistische groepen. Het NLA-programma zou bovendien doorlopend worden gemonitord.
Oorlogsmisdaden
Uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw, die de afgelopen maanden met ongeveer 100 rebellenleiders en betrokkenen bij het NLA-programma spraken, blijkt dat de beloofde criteria zijn geschonden. Zo heeft Nederland van 2016 tot begin 2018 de Sultan Murad Brigade gesteund met pick-uptrucks en uniformen, terwijl deze brigade zich volgens mensenrechtenorganisaties in dezelfde periode schuldig maakte aan oorlogsmisdaden.
De brigade zette in de strijd kindsoldaten in en was actief betrokken bij aanvallen op de Koerdische woonwijk Sheikh Maqsoud, waarbij 83 burgers, onder wie 30 kinderen, werden gedood. Ook de door Nederland gesteunde strijdgroep Divisie 13 nam deel aan deze aanvallen op Koerdische burgers.
Nederland beloofde de groeperingen zorgvuldig te selecteren en de steun stop te zetten als er signalen waren van mensenrechtenschendingen of ander 'onwenselijk gedrag'. Maar de steun aan groeperingen als de Sultan Murad Brigade liep - ondanks publieke waarschuwingen van onder andere de VN-Mensenrechtenraad - door tot aan begin 2018.
Al-Qaeda
Ook het criterium dat door Nederland gesteunde groeperingen niet zouden samenwerken met extremisten is geschonden. Zo sloot de door Nederland gesteunde Sultan Murad Brigade in 2015 een militair verbond met Al-Qaeda. Dit bondgenootschap was publiekelijk bekend voordat Nederland begon met de steun aan de Sultan Murad Brigade.
Ten slotte verschafte Nederland logistiek materieel aan ten minste drie groeperingen die op datzelfde moment samenwerkten met de omstreden strijdgroep Ahrar al-Sham. Deze beweging, die zelfmoordaanslagen heeft uitgevoerd, wordt door het Openbaar Ministerie als terroristisch beschouwd.
Nieuwsuur en Trouw publiceerden een drieluik over het onderzoek naar hulp voor Syrische rebellengroepen. Bekijk alle uitzendingen hieronder.
