Iraanse veiligheidsdiensten treden hard op tijdens protesten tegen de politieke en religieuze leiding van het land. Honderden mensen zijn al opgepakt. Politie en de geheime dienst hebben betogers gewaarschuwd. Toch zijn er nieuwe demonstraties aangekondigd. En de bron van de onrust is zeker niet verdwenen.
"De demonstranten in Iran protesteren tegen corruptie, tegen werkloosheid, tegen ongelijkheid", zegt Carolien Roelants, analist bij NRC-Handelsblad. "Grote economische onvrede is de motor van dit protest. Je hebt geen werk. Je kinderen hebben geen werk, of hele kleine baantjes of een heleboel kleine baantjes. Je kan je huur nauwelijks betalen."
Roelants wijt de slechte staat van de economie aan wanbeleid en sancties. "Ahmadinejad, de vorige president, draagt een zware verantwoordelijkheid met gigantische corruptie. De huidige regering probeert corruptie, inflatie, de werkloosheid, aan te pakken. Maar slaagt daar maar heel minimaal in."
Het regime heeft natuurlijk het alleenrecht op politie, zedenpolitie en revolutionaire garde.
Daarnaast zijn nog altijd de gevolgen voelbaar van de sancties van westerse landen, vanwege het kernprogramma van Iran. "De Verenigde Staten houden greep op het internationale bankwezen. En grote internationale bedrijven zijn bang dat de Amerikanen op elk moment nieuwe sancties kunnen afkondigen, waardoor hun investeringen in Iran kunnen worden gedwarsboomd", zegt Roelants.
De protesten draaien inmiddels om meer dan alleen economische malaise. Nieuw is de woede richting de politieke en geestelijke leiding, schrijft historicus Peyman Jafari van de Universiteit Amsterdam in een betoog op twitter. "Niet alleen corruptie, hoge prijzen en werkloosheid worden aangevallen. Sommigen roepen ook dood aan Hassan Rouhani, dood aan ayatollah Khamenei, dood aan de dictator en eisen het vertrek van de geestelijken uit de politiek."
Provinciesteden
Ook nieuw is de groep die nu demonstreert. Bij eerdere grote demonstraties was het vooral de middenklasse. Nu zijn het de allerarmsten, de groep die ooit de islamitische revolutie steunde en liet slagen.
Wel lijken de protesten nog lang niet zo groot als bijvoorbeeld die van negen jaar geleden. "Toen demonstreerden er miljoenen mensen, nu zijn het er naar mijn schatting honderdduizend", zegt Jafari. "Wel is het protest verspreid over heel veel plaatsen. Vooral in de provinciesteden waar de kansen op werk het laagst zijn."
Deze protesten zijn een aardschok voor de Iraanse autoriteiten.
Toch ziet Jafari het politieke systeem van Iran niet wankelen. "Deze protesten zijn een aardschok voor de Iraanse autoriteiten, maar dit betekent niet dat het systeem op het punt staat om te vallen."
"Dat willen veel mensen ook niet. Die zien de revoluties uit het verleden en denken: het kan altijd nog slechter. Ze hebben ook de schrik van de Arabische lente."
Ook Roelants denkt niet dat het Iraanse regime echt in gevaar komt door de protesten. "Daar moet je heel voorzichtig mee zijn, maar ik denk uiteindelijk van niet. Het regime heeft natuurlijk het alleenrecht op politie, zedenpolitie en revolutionaire garde. Daarmee hebben ze de controle. Dat is hun wapen tegen dit soort demonstraties."
