Westerse IS-strijders moeten kunnen terugkeren naar Europa, om hier te worden berecht. "Ze zijn ónze verantwoordelijkheid, want ze zijn hier geradicaliseerd. Niet in Syrië of Irak", zegt journalist Souad Mekhennet van de Washington Post.
Nu het einde van het kalifaat in zicht is, rijst de vraag wat er moet gebeuren met de Europese jihadisten. Nederland wil de strijders het liefst niet terug hebben en heeft inmiddels de eerste paspoorten afgepakt. Dat is volgens Mekhennet niet terecht.
"Waarom zouden andere landen moeten dealen met die Europese jihadisten, die daar de samenleving hebben geterroriseerd. Ze werden niet daar radicaal, maar in onze landen."
De journalist sprak de afgelopen vijftien jaar over de hele wereld met leiders en leden van terreurorganisaties en schreef daarover het boek Ik moest alleen komen. "Als ik iedereen bij elkaar optel, heb ik met meer dan 150 terroristen gesproken. En ik leef nog steeds."
De baas van 'Jihadi John'
De titel van haar boek slaat op de ontmoeting die zij had met een kopstuk van IS. "Ik moest alleen komen. Ik mocht geen ID, telefoon of opname-apparaat mee. Ik moest alles achterlaten in het hotel. Alleen pen en papier mocht ik mee."
De man met wie ze sprak bleek een Marokkaan, die sinds zijn tienerjaren in Nederland had geleefd. "Hij gaf leiding aan de mensen die onthoofdingen uitvoerden. Hij was bijvoorbeeld de baas van 'Jihadi John'."
Die IS-strijder, opgegroeid in Londen, werd berucht door zijn optredens in een aantal onthoofdingsvideo's, onder meer van de Amerikaanse journalisten James Foley en Steven Sotloff.
Het antwoord is niet dat de islam verantwoordelijk is. De terroristen radicaliseren de islam juist.
Wat speelt zich af in de hoofden van jihadisten en waarom gaan ze tot geweld over? Op 11 september 2001 begon voor Mekhennet een jarenlange zoektocht naar het antwoord op die vraag, nadat ze met de vrouw van een omgekomen brandweerman sprak.
"Waarom haten ze ons zo erg", vroeg de vrouw aan het groepje journalisten waar Mekhennet, pas net begonnen in het vak, mee was. "Ik was daar de enige journalist met een moslimachtergrond. Ze leek van mij een antwoord te verwachten, maar dat kon ik haar niet geven."
Nu, na jarenlang onderzoek, kan ze nog steeds niet één antwoord geven. "Er zijn zoveel verschillende antwoorden en redenen. Het antwoord is niet dat de islam verantwoordelijk is. De terroristen radicaliseren de islam juist. Dat punt wil ik hier maken."
Wel ziet ze een antwoord in het feit dat mensen zich buitengesloten voelen. "Het gevoel dat de maatschappij ze nooit zal accepteren. En dan komt er iemand langs die een alternatief biedt, die zegt dat je onderdeel kan zijn van een groter geheel. Zo proberen ronselaars het te verkopen."
Het gevoel er niet bij te horen, is Mekhennet niet vreemd. Ze is zelf het kind van immigranten: moeder uit Marokko, vader uit Turkije. De familie woonde in Frankfurt. Ze waren de enige moslims in de buurt en voelden zich nooit volledig geaccepteerd.
"Mensen hadden veel vooroordelen. Ze vroegen of mijn vader alles bepaalde en of mijn moeder werd geslagen. Je wordt er altijd aan herinnert dat je 'de ander' bent." Toch gelooft ze vooral dat je er zelf iets van moet maken, ook als 'de ander'.
"Degenen die zich hebben aangesloten bij IS of al-Qaida, zich hebben laten verleiden door de ideologie, zijn blijven hangen in de slachtofferrol. Ze begrijpen niet dat ze inmiddels zelf de rol van dader op zich hebben genomen."
