Wat is de toekomst van de zzp'er? Het kabinet van VVD en PvdA is er niet in geslaagd om de problemen rond vaste en flexibele arbeidscontracten op te lossen. De komende verkiezingen zijn bepalend voor de toekomstige arbeidsmarkt.
Nieuwsuur besteedt daarom in drie afleveringen aandacht aan de vastgelopen arbeidsmarkt in Nederland.
Deel 2: Hoe kan een nieuw kabinet de problemen oplossen?
In Nieuwsuur de vraag: wat gaat er veranderen voor zzp'ers na de verkiezingen? Wat zijn de partijen van plan en wat willen zzp'ers zelf? Kijk hieronder de reportage en het gesprek met hoogleraar Europees arbeidsrecht, Ferdinand Grapperhaus.
Nederland telt inmiddels meer dan een miljoen zzp'ers. Sinds 2003 kwamen er zo'n 400.000 bij. Zelfstandigen zonder personeel hebben een grote mate van vrijheid, maar dat gaat gepaard met onzekerheid.
Anders dan werknemers in loondienst, zijn zzp'ers amper beschermd tegen ziekte, ontslag, arbeidsongeschiktheid en is ook pensioenopbouw hun eigen verantwoordelijkheid.
Veel zzp'ers nemen daarbij ook risico's. Driekwart heeft geen arbeidsongeschiktheidsverzekering en iets meer dan de helft (55 procent) heeft een pensioenplan.
Politiek
Steeds meer politieke partijen willen iets doen aan de positie van zzp'ers. Zo hebben PvdA, CDA en GroenLinks een verplichte Arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zzp'ers in hun verkiezingsprogramma opgenomen.
De SP wil dat zzp'ers, net als werknemers, toegang krijgen tot de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) en D66 wil de toegang tot een AOV makkelijker maken. De VVD wil geen verplichte verzekering. De PVV heeft niets over zzp'ers in het verkiezingsprogramma opgenomen.
Te duur
Voor veel zzp'ers is zo'n verzekering te duur of hebben een andere manier gevonden om het risico op arbeidsongeschiktheid op te vangen. Joost van Lingen (55), meubelmaker, zegde twee jaar gelden zijn verzekering op.
"In achttien jaar heb ik anderhalve ton aan premie betaald. Mijn kinderen zijn volwassen, mijn huidige vrouw heeft een goede baan. En ik hoef geen dertig jaar meer te werken en heb een pand."
Lingen is voorstander van een verplichte verzekering "ervan uitgaande dat door de massaliteit dragelijke premies ontstaan."
DBA
Zzp'ers die voor de zakelijk markt werken, kregen afgelopen jaar te maken met de nieuwe wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA), die de VAR-verklaring verving. Het doel van die wet is om schijnzelfstandigheid tegen te gaan.
Bouwvakkers en pakketbezorgers werden tijdens de crisis ontslagen en vervolgens goedkoop zonder bescherming weer als zzp'er ingezet. Daar wilde het kabinet iets aan doen.
Maar de wet leidde tot zo veel onduidelijkheid en onrust dat VVD-staatssecretaris Wiebes eind vorig jaar de handhaving ervan opschortte tot 1 januari 2018. De wet gaat onder een volgend kabinet waarschijnlijk op de schop.
Naast een heleboel tijd, energie en ergernis, heeft het me ook gewoon geld gekost.
Voor Meike Huber (44), freelance journalist en docent, heeft die opschorting weinig geholpen. Zoals veel zzp'ers kreeg Huber van opdrachtgevers de keuze: of werken via een payroll-constructie, of geen opdrachten meer.
"Behalve dat het een heleboel tijd, energie en ergernis heeft gekost, heeft het me ook gewoon geld gekost. Bij een grote opdrachtgever werk ik nu via payroll en dan daalt je uurtarief. Ik ben gelukkig geen opdrachtgevers kwijtgeraakt, maar sommige collega's wel."
Onzekerheid
Afgelopen week verscheen het WRR-rapport 'Voor de zekerheid'. De Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid waarschuwt daarin voor de effecten van onzekerheid bij een grote groep flexwerkers en zzp'ers: scholing en innovatie kunnen daardoor onder druk komen te staan.
Ook leidt het volgens de WRR tot stress en 'levenslooponzekerheid'. Met name voor jongeren ziet de Raad problemen.