Informateurs: steeds meer dingen op een rijtje • Premierschap nog niet besproken

Sociale partners op bezoek

Formerende partijen willen opheldering over nieuw plan Adema opkoop boeren

Minister Adema van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft een lijst vragen gekregen van de leiders van de vier formerende partijen. Deze week kwam naar buiten dat minister Adema werkt aan een nieuwe regeling voor boeren die stoppen met hun bedrijf. Het plan zou miljarden euro's kosten, bevestigden Haagse bronnen berichtgeving van De Telegraaf.

BBB-leider Van der Plas zei onmiddellijk dat ze het onaanvaardbaar vindt dat een demissionaire minister zulke stappen aan het nemen is. De PVV, VVD, NSC en BBB hebben nu schriftelijke vragen gesteld over de aanpak van Adema. Ze vragen de minister onder meer "in deze formatieronde geen nieuw beleid met uitbreiding van uitkoopregelingen af te kondigen".

Vrijdag komen de sociale partners langs

De Tweede Kamer heeft op vrijdag nooit een vergadering, maar voor de onderhandelende partijen is de werkweek nog niet voorbij. Vrijdagmiddag komen de sociale partners langs. Dat zijn Kim Putters van de Sociaal-Economische Raad, werkgeversvoorzitter Ingrid Thijssen (VNO-NCW) en vakbondsleider Tuur Elzinga van de FNV. Kim Putters is in de vorige fase informateur geweest.

Informateurs: steeds meer dingen op een rijtje

De informateurs blijven positief over het formatieproces. "Er komen steeds meer dingen op een rijtje", zei informateur Dijkgraaf, zonder inhoudelijk in te gaan op vragen om welke onderwerpen het gaat. Al langer spreken de informateurs over het leggen van een puzzel. "We komen stap voor stap dichterbij."

Alle afgesproken onderwerpen, zo'n dertien in totaal, zijn aan bod gekomen en worden "in samenhang" besproken. Het premierschap is nog niet aan de onderhandelingstafel ter sprake geweest, maar dat wil niet zeggen dat de partijen hier onderling geen contact over gehad hebben.

NSC-leider Omtzigt wilde op vragen over het premierschap alleen kwijt dat hij er "niets over wilde zeggen". De informateurs verwachten dat ze de gestelde deadline van acht weken zullen halen. "Zo positief is de sfeer".

'Urenlang praten aan de vergadertafel is niet productief'

De gesprekken tussen de informateurs, de vier partijleiders en hun secondanten duren niet altijd lang, maar daar moet niet uit geconcludeerd worden dat de gesprekken stroef verlopen, zeggen de informateurs na afloop van hun werkdag. Het is een bewuste keuze van de twee om niet al te lang met elkaar aan tafel te zitten. Ze proberen teksten goed voor te bereiden, dat kort en bondig te bespreken en vervolgens de partijen te vragen openstaande vragen verder uit te werken. "Urenlang praten is niet zo effectief", zegt informateur Van Zwol.

Ook NSC-leider Omtzigt benadrukt dat er geen overhaaste conclusies getrokken mogen worden uit het aantal uren dat ze samen zitten. "Jullie moeten niet de indruk hebben dat we niets doen, als we niet bij elkaar zitten." Er is vanuit huis - "in het Paasweekend, soms tot diep in de nacht" - gewerkt en dat is "een stuk productiever."

Van der Plas: 'Beperken asielinstroom besproken'

De gesprekken bij de informateurs Van Zwol en Dijkgraaf zijn weer begonnen. Caroline van der Plas (BBB) reageerde bij het naar binnen lopen op de berichten dat de asielinstroom in 2025 naar verwachting hoger is dan dit jaar. "De instroom moet daarom omlaag. Daar hebben we al over gesproken." Wat er is besproken wilde ze niet zeggen. "Dat zullen jullie we zien in het programakkoord."

PVV-leider Geert Wilders noemt de nieuwe prognoses van de asielinstroom "verschrikkelijk". "We zullen er snel wat aan moeten doen." Meer wilde hij niet zeggen, in verband met de afgesproken radiostilte over de onderhandelingen. Ook Pieter Omtzigt van NSC zei dat er iets aan de instroom moet gebeuren, al door het demissionaire kabinet.

De tweede onderhandelaar van BBB, Henk Vermeer, bevestigde dat de partijen ook de mogelijke extra verhoging van het minimumloon bespreken. "Alles wat geld kost wordt hier besproken", zei hij. Of de verhoging van het minimumloon er komt hangt af van de BBB-fractie in de Eerste Kamer, die nog geen standpunt heeft ingenomen. BBB in de Tweede Kamer stemde tegen.

'Zorgen van de samenleving zitten ook aan tafel'

Tijdens de formatiegesprekken "zitten de zorgen van de samenleving ook aan tafel". Dat zei informateur Elbert Dijkgraaf vandaag na afloop van de gesprekken. De vier formerende partijen spraken vandaag "uitvoerig" over landbouw en visserij. Dat zijn voor BBB belangrijke onderwerpen en daarom kreeg die partij als eerste het woord, legt Dijkgraaf uit.

PVV, VVD, NSC en BBB spraken onder meer over verdienmodellen en stikstof. Dijkgraaf zag "grote verschillen" tussen de partijen die volgens hem te overbruggen zijn in de toekomst. "Maar dat moet nog blijken."

Ondertussen zijn de partijen ook nog in gesprek over de overheidsfinanciën. Inmiddels hebben ze hun 'huiswerk' hierover ingeleverd, zei informateur Richard Van Zwol. De partijen moesten van het tweetal duidelijk maken wat hun grootste financiële prioriteiten zijn en welke spelregels ze bij de begroting hanteren. "Morgen gaan we daarmee verder."

Van Zwol herhaalde dat de puzzel nog lang niet is gelegd, maar hij is hoopvol dat het wel kan lukken. Het zal "niet makkelijk" zijn, maar de informateurs zijn "niet op voorhand pessimistisch".

BBB positief over onderhandelingen agrarische sector

De onderhandelaars van PVV, VVD, NSC en BBB zijn weer bij de informateurs. Ze hebben het over landbouw, visserij en stikstof. Van der Plas (BBB) zei vooraf dat ze er positief over is. "Wij zitten er goed in en ik zie best veel raakvlakken tussen de partijen op agrarisch gebied."

Haar partij heeft zich altijd verzet tegen het stikstofbeleid van het huidige, demissionaire kabinet. Zij neemt het op voor de boeren die volgens haar te hard worden getroffen.

Informateurs geven fractievoorzitters huiswerk

Onder leiding van de informateurs Van Zwol en Dijkgraaf hebben de onderhandelende partijen PVV, VVD, NSC en BBB vandaag gepraat over de financiën. Van Zwol benadrukte na afloop dat de informateurs al vanaf het begin hebben gezegd dat dat een ingewikkelde puzzel is. "Dat zal niet in één of twee dagen klaar zijn. En niets is klaar totdat het geheel klaar is."

Van Zwol zei dat het niet alleen technisch ingewikkeld is, maar dat het ook om inhoudelijke onderwerpen gaat waar je niet te lichtvaardig over moet denken.

De informateurs hebben de fractievoorzitters ook "huiswerk" meegegeven. De partijen moeten duidelijk maken wat hun grootste financiële prioriteiten zijn en welke spelregels ze bij de begroting hanteren. In de loop van de week worden de besprekingen voortgezet. Volgens Van Zwol zijn vorige week eerst een paar andere onderwerpen afgerond en hebben de fractievoorzitters toen ook al verschillende financiële stukken gekregen, zoals inventarisaties van de rijksoverheid en het Centraal Planbureau.

"Het is niet zo dat iedereen vanaf nul begint, dus dan kun je vrij snel vrij direct dingen met elkaar bespreken", vulde Van Zwol aan.

Woensdag is weer een nieuwe ronde van besprekingen. Dan gaat het over landbouw en visserij. Onder meer de stikstofproblemen komen dan aan de orde.

Wilders over kabinetsreactie op Russische inmenging: het blijft een beetje schimmig

Aan het eind van de middag debatteert de Tweede Kamer over de berichten uit Tsjechië over Russische inmenging en desinformatie. Daarbij gaat het ook over de vraag of het kabinet namen wil noemen van politici die daarbij betrokken zouden zijn. Gisteren schreef demissionair minister De Jonge dat hij niet van plan is details openbaar te maken en dat hij niet wil ingaan op namen.

PVV-leider Wilders zei vanochtend voor de formatiebesprekingen dat hij wel graag had gezien dat het kabinet namen had genoemd. Hij vindt dat het nu "een beetje schimmig blijft".

Omtzigt: dit is gewoon een belangrijke fase

NSC-leider Omtzigt wilde niet te veel zeggen over het verloop van de formatie. "Het is gewoon heel belangrijk wat we allemaal aan het doen zijn. Dat is een van de redenen dat ik zo min mogelijk over de formatie wil vertellen."

Op de vraag of dit de week van de waarheid is in de formatie, antwoordde hij dat het in een formatie elke week een week van de waarheid is. "En dit is gewoon een belangrijke fase. We zitten hier met vier best wel verschillende verkiezingsprogramma's."

Wilders: het worden pittige onderhandelingen

PVV-leider Wilders denkt dat het deze week "pittige onderhandelingen" worden: "Het gaat over de financiën. Ik heb er heel veel zin in en ik hoop dat we eruit komen. Ik denk dat iedereen dat wil."

Van der Plas: belangrijke week

BBB-leider Van der Plas denkt dat het komende week een belangrijke week wordt. Voor een nieuwe ronde van gesprekken met de andere partijen zei ze dat er deze week onder meer wordt gepraat over financiën, stikstof, landbouw, natuur, visserij en water.

Van der Plas zei dat ze het afgelopen weekend in Rome bij de paus is geweest en dat ze daar de zegen heeft gekregen over de kabinetsformatie. "Het kan niet mis gaan. Ik ben helemaal positief."

Nieuwe week van onderhandelingen

Na een paar dagen rust vanwege Pasen worden de onderhandelingen tussen PVV, VVD, NSC en BBB voortgezet. De informateurs Van Zwol en Dijkgraaf, die twee weken geleden werden aangesteld, zeiden vorige week dat ze "optimistisch en positief" doorgaan. Ze sloten vorige week af met gesprekken met onder anderen de vicepresident van de Raad van State, de president van de Algemene Rekenkamer en de Nationale ombudsman.

Lees hier de berichten in het blog van vorige week terug.