De Thaise prins Bira, de (bijna) vergeten eerste winnaar van de GP in Zandvoort

• Bas de Wit

  Formule 1-redacteur

Een Siamese prins en een Britse majoor maakten op 7 augustus 1948, tijdens de eerste Grote Prijs van Zandvoort, de op de duinen verzamelde Nederlandse racefans helemaal gek.

Lees maar terug wat ze er de dag na de race over schreven in de Arnhemsche Courant.

"Een ogenblik laaide het vuur in de donkere ogen van prins Bira feller op, één ogenblik boog hij zich dieper, geconcentreerder over het trillende stuur van zijn geel-blauwe Maserati. Sneller, gedurfder dan ooit zweepte de wagen door de haarspeldbocht van Tarzan."

"Zijn prinselijk rennersbloed begon te koken. Hij had het gehoord, hij voelde de groene Alfa Romeo van majoor Rolt naderen. 60.000 langs het circuit van Zandvoort dachten hetzelfde, zij zwegen, vergaten hun sigaret, hun broodje, 60.000 halzen strekten van rechts naar links met de wagens, in een steeds sneller tempo."

Prins Bira, familie van de koning van Siam (het huidige Thailand), zou zijn voorsprong niet meer weggeven. Met een verschil van 0.1 seconde op die Engelse Tony Rolt won hij de eerste GP van Zandvoort.

Bekijk hieronder bijzondere oude beelden van die race in 1948, op het circuit van Zandvoort:

Zijn stijl, zowel in als buiten zijn Maserati, en het bloedstollende slot van die race, maakten grote indruk op het Nederlandse publiek, dat zich voor het eerst zo massaal in duinen had verzameld. De GP in Zandvoort stond vanaf die dag op de kaart.

Maar met de jaren werd Prins Bira bijna vergeten. Op het circuit van Zandvoort is een foto in de Founders Lounge het enige tastbare spoor dat hij achterliet.

Dat Prins Bira uit het collectieve geheugen verdween, is wel te begrijpen. Hij was een goede coureur, reed grote wedstrijden, maar behoort niet tot de groten van de sport. Maar een bijzonder en opmerkelijk leven had hij wel.

Prins Bira werd in 1914 in het koninklijke paleis in Bangkok geboren als His Highness Prince Birabongse Bhanudej Bhanubandh. In 1927 stuurde zijn familie hem naar Londen, om te studeren aan prestigieuze universiteiten.

Daar kwam hij in contact met liefhebbers van de autosport. De Formule 1 was toen nog veel meer dan nu voor sjieke types, voor majoors, vip's en voor royalty zoals hij zelf.

Zijn neef prins Chula was al eerder naar Engeland gestuurd en met hem richtte Bira het team White Mouse Stable op, dat onder de Siamese vlag reed. Vanaf het midden van de jaren dertig bouwde hij een flinke reputatie op, als een van de snelste en elegantste coureurs van zijn tijd.

Zijn carrière werd bruut verstoord door de Tweede Wereldoorlog, waarin Bira Britse piloten trainde. Daarna pakte hij het racen weer op en in '48 haalde de organisatie de organisatie van de GP in Zandvoort hem als een van de publiekstrekkers naar Nederland.

Verschijning

Met zijn toenmalige echtgenote - Bira zou uiteindelijk zes keer (her)trouwen - kwam hij de woensdag voor de eerste GP in Zandvoort aan. Met een privévliegtuigje, waar vanuit hij het duinencircuit eerst maar eens had verkend, landde hij op Schiphol.

"Prachtig circuit, dat Sentfoert", had hij gezegd tegen de toegesnelde Nederlandse pers. In Zandvoort vergaapte men zich aan de prins, de coureur met zijn mooie suède (race)pakken en witte handschoentjes, die zomaar met zijn vrouw uit een privéjet was gestapt.

In aanloop naar de race kregen Bira en de andere coureurs een groots welkom in het Zandvoortse gemeentehuis. Bira schudde er handjes met de burgemeester en liep er die andere prins tegen het lijf: Bernhard van Oranje-Nassau.

In de race was Bira de beste. Hij won een zilveren beker, die men volgens de Volkskrant later die week gebutst terugvond onder het bed in zijn verlaten hotelkamer. Een jaar later deed Bira opnieuw mee aan de race in Zandvoort en werd hij derde.

Vergeten?

Als telg uit de koninklijke familie, Formule 1-pionier en later nog olympisch zeiler, was Bira gewend aan de schijnwerpers. Maar de laatste jaren van zijn leven waren daar ver van verwijderd.

Op Zandvoort, waar hij ooit met zijn Maserati door de Tarzanbocht bulderde, herinnert dus weinig meer aan hem. Maar in Thailand is dat wel anders. In het oosten van het land, dicht bij Pattaya, ligt er een circuit dat zijn naam draagt. Waar de herinnering aan de eerste Thaise F1-coureur nog springlevend is.