Snel, sneller, snelst: Pogacar verpulvert alle records deze Tour (en niet alleen hij…)

"Dit is het allerbeste wielrennen dat we ooit hebben gezien." Er zit niet eens echte verbazing in de stem van Stef Clement bij het uitspreken van die woorden. Het went namelijk al een beetje.

Vanaf de eerste dag van deze Tour de France gaan alle klimrecords aan flarden. De slotklim van de vijftiende etappe naar Plateau de Beille was slechts de laatste in een rij verbluffende prestaties deze Tour tot nu toe.

Tom Dumoulin denkt dat de tendens verklaarbaar is. Maar hij begrijpt ook dat mensen zich afvragen of dit allemaal mogelijk is zonder doping.

"We hebben een heel slecht verleden gehad in het wielrennen. En daar móéten vragen bij worden gesteld. Ik durf voor Pogacar mijn hand niet in het vuur te steken, maar ik hoop gewoon dat het allemaal schoon is. Ik geloof in de verklaringen voor de winst, ik geloof wat we zien."

Het is je wellicht al opgevallen dat aan de voet van een grote beklimming deze Tour ook staat aangegeven wie de 'KOM' in handen heeft. Die afkorting is afgeleid van het 'King (of Queen) of the Mountain', de eretitel die wielerplatform Strava toekent aan degene die een bepaald segment van een route als snelste aflegt.

Dit kan de zandweg bij jou om de hoek zijn. Maar ook de Côte de la Redoute, Mont Ventoux, Tourmalet en Galibier. Of de klim naar San Luca in Bologna in de tweede etappe van deze Tour.

Op jacht naar de KOM

In het kielzog van de 'kommetjesjacht' op Strava duiken de laatste jaren steeds meer wielerliefhebbers en dataexperts op - zoals het Finse X-account @ammattipyoraily of @NaichacaCycling van de Pool Gabriel Strózyk - die nauwgezet klimtijden bijhouden.

Gecombineerd met een schatting van het gewicht van de renner geeft dat een indruk van het absolute vermogen (watts) en het relatieve vermogen (watts per kilo) dat een renner trapt. In werkelijkheid spelen tal van factoren een rol, zoals de windrichting, aerodynamica en hoe zwaar de aanloop naar de beklimming was.

Alleen de experts binnen de ploegen beschikken over echte cijfers. Maar toch. Op vrijwel alle beklimmingen van betekenis deze Tour de France werden records gebroken. Of beter: verpulverd.

Hoe kan dat? "Ik heb vanochtend met Tom Dumoulin een belrondje gedaan met een aantal trainers en inspanningsfysiologen", vertelt Clement vanuit Plateau de Beille, in afwachting van het moment dat hij met de auto kan afdalen richting De Avondetappe.

"Ze zeggen eigenlijk allemaal hetzelfde. De cijfers die rondgaan kun je globaal geloven, al zit er wel een foutmarge in. Maar die minuten die Pogacar vandaag sneller is dan het oude record, dat zit 'm echt in de optimalisatie van alles."

Voedingsstrategie

Neem de optimalisatie van energieniveau, bijvoorbeeld. "De wetenschap over voedingsstrategie voor, na en ook tijdens de koers is gigantisch verbeterd. De renners weten precies wat en hoeveel ze de hele dag moeten eten. En zo beginnen ze met een bijna volle energievoorraad aan de slotklim."

Koeling is ook zo'n factor. "Tegenwoordig weten ze precies wat het scheelt als de lichaamstemperatuur een graad stijgt. Ze koelen optimaal, zodat ze een optimale kerntemperatuur van het lichaam houden. Er wordt beter getraind dan ooit. En dan heb je nog het materiaal: de rolweerstand van de banden, aerodynamica, kleding. Alles wordt geoptimaliseerd."

Niet alleen de top gaat steeds sneller, het hele wielrennen heeft een vlucht naar voren gemaakt. Zondag was Pogacar 3.30 minuten sneller dan de snelst gemeten tijd ooit van Marco Pantani in 1998. Maar ook Remco Evenepoel, de nummer drie was nog ruim 40 seconden sneller dan het Italiaanse klimfenomeen.

'Doping? Juist minder achterdochtig'

Natuurlijk kan doping nooit worden uitgesloten. Elke Tour duiken de geruchten op over een nieuw wondermiddel, of het nu gaat om salbutamol (de pufjes tegen inspanningsastma), ketonen (voor een efficiënter herstel) of natriumbicarbonaat (tegen verzuring van de spieren).

Deze week dook het gebruik van koolmonoxide (gebruikt tijdens trainingskampen om duurvermogen te testen) door sommige teams - waaronder Visma-Lease a Bike - op in de media.

"Omdat het zo logisch te verklaren is, word ik er juist niet achterdochtig van", vindt Clement. "Als je alle details opstapelt, dan kun je met alle deeltjes van een procent best een procent winst boeken. Of meer. En dan krijg je dit."

Wetenschap op alle niveaus is de nieuwe doping geworden. Wat begon met de 'marginal gains' van Team Sky - dat met Bradley Wiggins, Chris Froome, Geraint Thomas en Egan Bernal jarenlang de Tour domineerde - heeft de laatste jaren een vlucht genomen.

"En dat heeft een enorme boost gekregen in 2020, toen de sport door corona stilstond", aldus Clement. "Daardoor hebben ploegen opeens de tijd gekregen om zich hierin te verdiepen."

Juist in die periode maakte Jumbo-Visma het verschil. Na de coronabreak domineerde de ploeg op alle fronten. En dat bleef zo, met 2023 als hoogtepunt met de eindzege in Giro, Tour én Vuelta. In de laatste ronde kleurde het complete podium zelfs geelzwart.

Remmende voorsprong

Maar de andere ploegen zitten niet stil. Ook voor de beste wielerploeg geldt de wet van de remmende voorsprong. Ook UAE-Emirates heeft de laatste jaren grote stappen gezet, al laat die ploeg nog altijd steekjes vallen.

In de rit naar Le Lioran ging het nog mis met de voedingsstrategie en werd Pogacar in de sprint geklopt door zijn concurrent.

Zondag sprak Pogacar juist lovend over de strategie van zijn ploeg. "In het verleden had ik het weleens moeilijk in de hitte. Maar vandaag heeft mijn ploeg geweldig werk gedaan om mij koel te houden."

Feit is dat de resultaten in tijdritten van de ploeg van Pogacar het hele jaar al beter zijn dan die van Visma-Lease a Bike. De achterstand qua materiaal en aerodynamica lijkt dus ingelopen.

"Het verschil dat je nu ziet tussen Vingegaard en Pogacar is vooral dat Vingegaard dit jaar niet de tijd heeft gehad om mee te gaan in de wedloop", denkt Clement. "Door die val in Baskenland mist hij zes weken om op te bouwen naar de Tour. Het zou best kunnen dat ook Vingegaard beter is dan ooit, maar dat Pogacar gewoon nog meer gegroeid is."