Zwitserland wint zwaarbeladen Songfestival, Nemo eerste non-binaire winnaar ooit

Zwitserland heeft het Eurovisie Songfestival gewonnen. De 68e editie van het internationale liedjesfestijn in het Zweedse Malmö was zwaarbeladen met extra beveiliging, protesten, ongekend boegeroep en diskwalificatie van de Nederlandse inzending.

Het Zwitserse liedje The Code van Nemo kreeg 591 punten. Nemo werd daarmee de eerste non-binaire artiest die wint. Titelfavoriet Kroatië eindigde op de tweede plaats. Oekraïne kwam op plek drie en Frankrijk op vier.

De omstreden deelnemer Israël, die hoog stond bij de bookmakers, eindigde met Hurricane op de vijfde plaats. Zangeres Eden Golan kreeg weinig punten van de vakjury's (52) maar wel 323 punten van de thuisstemmers.

De 24-jarige Zwitser Nemo Mettler gaf een spectaculair optreden. Daarbij viel bijvoorbeeld de ronde schijf op waarop de artiest stond. Het nummer bevat elementen van opera, drum-'n-bass, rap en rock. Het gaat over de ontdekking van zichzelf als non-binair persoon.

Zo won Nemo het songfestival (en swipe om het optreden te zien):

Het is de derde keer dat Zwitserland het songfestival heeft gewonnen. De laatste keer dat het land won was in 1988 met het nummer Ne Partez Pas Sans Moi, dat door de Canadese Céline Dion werd gezongen namens de Zwitsers.

Geen finale voor Europapa

In totaal deden dit jaar in de finale geen 26, maar 25 landen mee nadat Joost Klein voor Nederland was gediskwalificeerd. Hij werd uitgesloten van het festival nadat tegen hem een klacht was ingediend over bedreiging van een tv-medewerker.

De vertolker van het opzwepende Europapa hield zich tijdens de finale opvallend stil. Wel plaatste hij een Instagram-story waarop dansende honden te zien waren. Dat bericht was verder niet van commentaar voorzien.

Estland bedankte het publiek in het Nederlands, wat een verkapte steun leek te zijn voor de gediskwalificeerde Klein:

Ook het publiek in de zaal uitte zijn ongenoegen over de uitsluiting van Klein. Er klonk gejuich toen de punten van de Nederlandse vakjury werden aangekondigd, maar gejoel toen de punten daadwerkelijk kenbaar werden gemaakt door Eurovisie-baas Martin Österdahl.

Eurovisie-baas uitgefloten

Vlak voor de start van de finale trok Nikkie de Jager zich terug om namens Nederland de punten te verdelen. Ze was het oneens met het songfestival om Klein te diskwalificeren. Daardoor was het Österdahl die uit naam van Nederland de punten van de vakjury gaf. Toen hij dat deed, klonk luid boegeroep vanuit de zaal.

Eerder op de avond kreeg Österdahl al te maken met luid gejoel. Dat was toen hij de procedure uitlegde voorafgaand aan de puntenverdeling door de vakjury's:

Voorafgaand aan het songfestival was er veel te doen over de deelname van Israël vanwege de oorlog in de Gazastrook tegen Hamas. Volgens tegenstanders hanteert de organisatie een dubbele standaard door Israël wel toe te laten, terwijl Rusland sinds 2022 niet mag meedoen vanwege de oorlog in Oekraïne.

Mede daarom waren de regels over het maken van politieke statements nog verder aangescherpt. Acts mochten al niet over politiek zingen, maar nu werden bijvoorbeeld ook de vlaggenregels aangescherpt. Alleen vlaggen van deelnemende landen mochten worden getoond en publiek werd bij de ingang zeer streng gecontroleerd. Toch waren er, net als in de halve finales, wel wat kleine politieke statements te zien.

Watermeloen

Zo riep de Ierse deelnemer Bambie Thug "Love will always triumph hate" (Liefde zal altijd haat overwinnen) aan het eind van diens nummer. Dat kon als het eerste politieke statement van de avond worden opgevat.

Toen de vakjury de punten uitdeelde, had de artiest een afbeelding van een watermeloen achter zich. Watermeloenen worden vaker gebruikt als symbool door pro-Palestijnse activisten omdat die dezelfde kleuren hebben als de vlag van Palestina.

Tijdens het optreden van Israël was het onrustig in de zaal. Eden Golan kreeg tijdens haar ballad Hurricane te maken met zowel boegeroep als luid applaus. Op het moment dat de punten aan Israël kenbaar werden gemaakt, was hard gejoel te horen.

Tijdens de repetities van 's middags onderbrak de Franse zanger Slimane zijn nummer Mon Amour met een pleidooi voor verbroedering. Dat herhaalde hij tijdens de finale niet.

Protesten buiten de arena

En hoewel binnen in de Malmö Arena werd feestgevierd, was het buiten onrustig. Duizenden mensen waren samengekomen om te protesteren, zag persbureau Reuters.

Veel van hen droegen Palestijnse vlaggen en riepen "Eurovision united by genocide" wat een verbastering is van de officiële slogan van het festival: "United by music".

Vlak voor de start van de finale werden meerdere pro-Palestijnse activisten opgepakt. De politie gebruikte onder meer pepperspray om demonstranten uit elkaar te drijven. Verschillende mensen kwamen daardoor op de grond terecht.

Ook de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, met een keffiyeh, een Palestijnse sjaal om haar hals, werd aangehouden, maar was later toch weer te zien bij de arena.

Bij het Nederlandse publiek gingen de meeste stemmen naar Israël, waardoor Golan 12 punten kreeg. De tweede plek van de Nederlandse televoters (en daarmee 10 punten) ging naar Kroatië. De uiteindelijke winnaar Nemo kreeg van het Nederlandse publiek 7 punten. De Nederlandse vakjury gaf wel twaalf punten aan Nemo.

Na de winst reageerde Nemo emotioneel. "Ik hoop dat deze wedstrijd zijn belofte kan waarmaken en kan staan voor vrede en waardigheid voor elke persoon", zei de artiest na het in ontvangst nemen van de bokaal.

Bekijk hier het optreden van songfestivalwinnaar Nemo terug: