Na aanslag moeten Democraten andere toon kiezen in campagne: 'Woorden wegen'

• Noor de Kort

  redacteur Online

De aanslag op de Amerikaanse oud-president Trump van afgelopen weekend brengt de Democraten in een lastig parket in aanloop naar de presidentsverkiezingen in november. Dat stellen Amerikanist en campagne-expert Bianca Pander, en Claes de Vreese, hoogleraar politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam.

Kort na de aanslag besloot de Democratische president Biden al om zijn campagne-activiteiten stil te leggen. Morgen zal hij de campagne hervatten, maar dan krijgt hij volgens De Vreese te maken met "een moeilijke balans".

De Democraten zijn volgens De Vreese en Pander gedwongen om een andere toon aan te slaan. "Tot nu toe was hun boodschap: 'We moeten Trump koste wat kost stoppen, Trump is het grote gevaar voor de democratie.'"

Maar het is volgens Pander ingewikkeld geworden om die boodschap nog te verkondigen. De Democraten zullen er volgens haar voor waken dat er iets in hun verhaal zit dat Republikeinen kan bevestigen in hun opvatting dat de de kogel 'van links' kwam.

De-escaleren of niet?

De Democraten zullen hun woorden veel meer wegen, denkt Pander. Ze zullen zich mogelijk minder richten op de persoon Trump, en meer op zijn gedachtegoed. "Want Trump zegt nu eenmaal dingen die de democratie bedreigen."

Wat betreft de Republikeinen is het volgens Pander en De Vreese nog even afwachten welke positie zij innemen in de campagnestrijd. Daarvoor is het partijcongres van de Republikeinen - dat vandaag begint in Milwaukee - volgens hen bepalend.

"Het kan zijn dat de Republikeinen oproepen tot nationale eenheid en de-escalatie", zegt De Vreese. "Of ze geven politieke lading aan de aanslag, en gebruiken deze om de polarisatie extra aan te wakkeren."

Naar links wijzen

Tot nu toe houdt Trump zich op de vlakte. Andere Republikeinen gaven wel de schuld aan de Democraten voor de aanslag. Zo schreef J.D. Vance, die maandag door Trump werd aangewezen als zijn running mate, op X: "De Biden-campagne heeft Donald Trump altijd afgeschilderd als een autocratische fascist die ten koste van alles moet worden gestopt. Die retoriek heeft direct tot deze aanslagpoging geleid."

Ook lid van het Huis van Afgevaardigden Lauren Boebert gaf de schuld aan Biden, zegt Pander. De tendens om naar links te wijzen, heeft volgens haar veel weg van de tendens na de moord op Pim Fortuyn in 2002. "Toen was de toon ook gelijk: de kogel kwam van links, links had gedemoniseerd." En ook toen was het volgens Pander voor linkse partijen moeilijk om positie te bepalen.

Over het motief van Trump-schutter Thomas Matthew Crooks is nog veel onduidelijk. Volgens de FBI lijkt het erop dat hij alleen handelde en hij zou geen geschiedenis hebben van psychische problemen. Op sociale media zouden ook weinig sporen te vinden zijn over wat hem heeft bewogen.

Bekend is wel dat hij in 2021 geld doneerde aan een Democratische fondsenwerver, maar hij stond ingeschreven als Republikein. Dat laatste is volgens Pander en De Vreese een kleine meevaller voor de Democraten. "Daardoor kun je niet helemaal zeggen dat de kogel van links kwam", zegt Pander.

Invloed op opkomst

De aanslag zal de Trump-achterban waarschijnlijk extra motiveren om naar de stembus te gaan, denkt Pander. Dat is slecht nieuws voor de Democraten, want er was al veel discussie over de geschiktheid van Biden als kandidaat voor de presidentsverkiezingen.

En opkomst is cruciaal bij de Amerikaanse verkiezingen, zegt ze. "De Democraten zullen een strategie moeten verzinnen hoe ze zo veel mogelijk progressieve kiezers naar de stembus krijgen, want ze hebben nu elke stem nodig."

Ook De Vreese denkt dat de aanslag "enthousiasmerend werkt voor de Trump-aanhang". "Maar 5 november is nog heel ver weg. Ik geloof niet dat de verkiezingen al beslecht zijn."

President Biden roept in een toespraak op tot eenheid: