Donald Trump is nog bezig om de Republikeinse presidentskandidaat te worden, maar de oud-president van de VS heeft het NAVO-hoofdkwartier in Brussel alweer laten schrikken. Op campagne suggereerde Trump dat Rusland wat hem betreft NAVO-landen mag aanvallen als die niet voldoende uitgeven aan defensie.
Het is niets nieuws dat de ex-president erop hamert dat veel NAVO-leden al jaren de financieringsrichtlijn negeren. Of dat Trump met een provocerende uitspraak de aandacht wil trekken. "Maar wat hij vannacht zei, gaat zelfs voor zijn doen erg ver", zegt Nikki Ikani, expert EU-buitenlandbeleid. Volgens haar en andere analisten wordt het vertrouwen in het bondgenootschap ondermijnd.
De 77-jarige politicus suggereerde dat hij Rusland "zou aanmoedigen om te doen wat het maar wil" tegen een NAVO-lid "dat niet betaalt". In het geval van een Russische aanval "zou ik jullie dan niet beschermen". De opmerking van Trump was onderdeel van een anekdote over zijn tijd als president, waarin Trump stelde dat hij de NAVO heeft gered.
Bekijk hier het veelbesproken fragment:
"Je zou kunnen zeggen dat dit rood vlees is dat hij naar zijn politieke volgers gooit", zegt Frederik Mertens, strategisch analist bij de Nederlandse denktank HCSS, tegen Nieuwsuur. Voormalig president Trump promoot al jaren zijn visie dat internationale organisaties als de NAVO en VN een geldverslindende belemmering zijn voor de VS.
"Maar het is waanzinnig onverantwoord om dit op deze manier te zeggen", vervolgt Mertens. Het speelt volgens hem de Russische president Poetin in de kaart, die gebaat is bij onrust rond het bondgenootschap.
Alarmbellen gaan af
Als NAVO-lidstaten niet blind kunnen vertrouwen op hulp bij een aanval van buitenaf, komt de samenwerking op losse schroeven te staan. Daarom gaan er alarmbellen af bij lidstaten als de mogelijk toekomstige president van verreweg het belangrijkste NAVO-land artikel vijf (een aanval op één is een aanval op allemaal) ter discussie stelt. Zelfs als het slechts als campagnestunt bedoeld is.
"Geen enkele verkiezingscampagne is een excuus om te spelen met de veiligheid van de alliantie", zegt de Poolse minister van Defensie op X. Volgens NAVO-chef Stoltenberg vormen Trumps uitspraken een gevaar voor Amerikaanse en Europese militairen.
Onder druk van Trump hebben Europese landen hun defensiebudgetten fors opgevoerd. Demissionair premier Rutte heeft de herhaaldelijke kritiek van de Amerikaanse president terecht genoemd. "Wie lid is van een club moet contributie betalen. We kunnen het niet leuk vinden, maar de tijd dat Europa voor een miniem bedrag onder de Amerikaanse veiligheidsparaplu kon schuilen, is voorbij", zei Rutte al eens in 2019.
Nederlandse 1,95 procent is 'opgekrikt cijfer'
Vijf jaar later zit de Nederlandse defensiebegroting nog steeds niet op de beoogde 2 procent van het bruto nationaal product. Volgens de begroting van de Rijksoverheid komt het percentage dit jaar uit op 1,95 procent. "En dat is een opgekrikt cijfer", zegt Mart de Kruijf, voormalig commandant Landstrijdkrachten. "Daar zit bijvoorbeeld ook pensioen en wachtgeld bij, en kosten die in andere landen niet binnen deze begroting zouden vallen."
Vorig jaar voldeden 7 van de 31 NAVO-lidstaten aan de richtlijn, blijkt uit data van het bondgenootschap. "Maar het gaat om richtlijnen en niet om bindende afspraken", zegt Ikani, universitair hoofddocent aan Leiden University. "Het is dus ook niet zo dat veel NAVO-landen een 'openstaande rekening' hebben, wat Trump met zijn woorden suggereert."
