Maine weert Trump bij voorverkiezingen, ogen gericht op Hooggerechtshof
In de Amerikaanse staat Maine is oud-president Trump vooralsnog uitgesloten van de Republikeinse voorverkiezingen in de staat. Dat is bepaald door de hoogste functionaris die toezicht houdt op de verkiezingen in Maine, de Democraat Shenna Bellows. Zij stelt dat Trump nooit meer president kan worden volgens de Amerikaanse wet, vanwege zijn rol bij de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021.
De ontwikkeling in Maine volgt kort op een vergelijkbare stap in Colorado. Het hooggerechtshof van die staat heeft bepaald dat Trump zichzelf heeft gediskwalificeerd voor het presidentschap door zijn pogingen om de resultaten van de verkiezingen van 2020 ongedaan te maken.
In zowel Colorado als Maine is het laatste woord nog niet gezegd over de uitsluiting van Trump. In beide gevallen is het besluit aangehouden, in afwachting van het oordeel van een hogere rechtbank. In Colorado is dat aan het Hooggerechtshof van de VS, in Maine aan een hogere rechter in de staat zelf. Maar het valt te verwachten dat ook hier de zaak beslecht zal worden bij de hoogste rechtbank van het land, het Supreme Court in Washington.
De voorverkiezingen in Maine zijn op 5 maart, 'Super Tuesday', de dag dat er in een groot aantal staten tegelijkertijd voorverkiezingen zijn.
De Democratische functionaris in Maine weert Trump op basis van sectie 3 van het veertiende amendement van de grondwet. Die passage stamt uit de periode direct na de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) en is opgenomen om te voorkomen dat Zuidelijke overheidsfunctionarissen die trouw hadden gezworen aan de grondwet ooit nog een openbaar ambt zouden bekleden, na hun poging om zich af te scheiden van de VS.
Het gebruik van dit deel van de grondwet is niet onomstreden. Het is nog nooit voorgekomen dat een presidentskandidaat op deze wijze wordt geweerd van een stembiljet en het Hooggerechtshof heeft nog nooit een uitspraak hoeven te doen over het bewuste deel van het veertiende amendement. Of de uitsluiting van Trump houdbaar is, is dan ook zeer de vraag.
Zolang die onduidelijkheid heerst, zullen de ogen gericht zijn op het Hooggerechtshof. In een uitspraak van deze hoogste rechtbank kan worden verduidelijkt wat staten precies kunnen met de sectie van het veertiende amendement. Bellows erkent in haar toelichting ook dat het Hooggerechtshof waarschijnlijk het laatste woord zal krijgen, maar zegt dat ze deze uitsluiting ziet als deel van haar officiële taak.
Trump: verkiezingen worden gestolen
"Ik neem dit besluit niet lichtvaardig", schrijft Bellows in een toelichting. Ze erkent dat nog nooit iemand in haar rol een president van het stembiljet heeft geweerd. "Maar ik weet ook dat er nog nooit een presidentskandidaat betrokken is geweest bij een opstand." Naar eigen zeggen speelt haar politieke voorkeur geen rol bij de stap.
Maar het campagneteam van Trump ziet dat heel anders en haalt hard uit naar de Democratische functionaris. In een verklaring noemt Trumps campagneteam haar een linkse, "hyperpartijdige Biden-gezinde Democraat die heeft besloten om de presidentsverkiezingen te beïnvloeden in het voordeel van de slinkse Joe Biden".
"We zien hier hoe er wordt geprobeerd om de verkiezingen te stelen en Amerikaanse stemmers uit te sluiten", staat verder in de verklaring. "Deze partijdige pogingen tot beïnvloeding zijn een aanval op de democratie. Biden en de Democraten vertrouwen de kiezer simpelweg geen vrije en eerlijke verkiezing toe. Ze proberen nu via overheidsinstituties hun greep op de macht te beschermen."
Ook kritiek Democraten
Ook vanuit de Republikeinen in Maine klinkt felle kritiek. De leider van het Huis van Afgevaardigden in de staat, Billy Bob Faulkingham, spreekt van "een schijnheilig besluit dat doet denken aan dictaturen in de Derde Wereld".
De Republikeinen willen tegen het besluit in beroep gaan en suggereren desnoods als private organisatie te gaan stemmen over hun presidentskandidaat, waardoor ze naar eigen zeggen niet meer geraakt kunnen worden door dit soort besluiten.
Hoewel Bellows meer bijval krijgt vanuit de Democraten, uiten ook zij zorgen. Ze wijzen er bijvoorbeeld op dat Trump nooit is veroordeeld voor betrokkenheid bij een opstand. "Ik stemde ervoor om Donald Trump af te zetten voor zijn rol bij de opstand van 6 januari en ik vind niet dat hij herkozen moet worden als president. Maar we zijn wel een rechtsstaat, dus hij hoort op het stembiljet te staan totdat hij schuldig is bevonden aan het beramen van een opstand", merkt het Democratische lid van het Huis van Afgevaardigden Jared Golden op over het besluit in Maine.
