Belangrijkste klimaatafspraak uit Parijs staat in Dubai niet op de agenda

• Rolf Schuttenhelm

  redacteur Klimaat

Met maar liefst 70.000 deelnemers wordt de klimaattop in Dubai de grootste ooit. Ook de agenda van de toppen wordt steeds complexer. En dat werkt remmend op de voortgang, zeggen experts tegen de NOS.

Diezelfde experts pleiten voor een afgeslankte versie van de onderhandelingen. Maar er is nog een probleem, voegen ze daaraan toe: een van de belangrijkste onderwerpen staat juist niet op die agenda.

Onbekende Parijsafspraak

Het afslanken van de klimaattoppen vraagt om het stellen van nieuwe prioriteiten, zegt onderzoeker Pieter Pauw van de Technische Universiteit Eindhoven. Die prioriteit ligt volgens de financieringsexpert bij een onbekende, maar belangrijke afspraak uit het Parijsakkoord: artikel 2.1c.

Die gaat over 'het ombuigen van vervuilende geldstromen' en is een van de drie hoofddoelen van het klimaatakkoord uit 2015. Pauw noemt het een revolutionaire afspraak die "heel snel, heel veel impact kan hebben".

Die impact overstijgt bovendien het klimaatprobleem, zegt oudgediende van het VN-klimaatverdrag Luis Gomez-Echeverri. "Voor het eerst werden klimaat en duurzame ontwikkeling onderling verbonden. Ik was verheugd, in 2015." Maar in tegenstelling tot tal van andere onderwerpen staat de geldstroomafspraak sinds Parijs niet op de agenda van de toppen.

Buitenboordmotor klimaatbeleid

Daarmee loopt de wereld een buitenboordmotor voor het klimaatbeleid mis. Als niet langer geïnvesteerd wordt in kolencentrales en verbrandingsmotoren, zal de uitstoot van broeikasgassen een stuk eenvoudiger dalen.

Bovendien komt er dan ook zeer veel geld beschikbaar om te investeren in bijvoorbeeld duurzame energie - ook in arme landen. "Het ombuigen van geldstromen kan op wereldschaal veel meer effect hebben dan de 100 miljard aan klimaathulp waar het nu steeds over gaat", zegt Pauw.

Hoe krijgen we deze cruciale Parijsafspraak dan in praktijk? Regulering van centrale banken is een stap, zeggen de experts. Liefst gezamenlijk, en dus besproken op klimaattoppen.

Agendastrijd

Een handvol landen roept concreet op om in Dubai onderhandelingen te starten over het vooralsnog genegeerde Parijsdoel. Nieuw-Zeeland is een actieve pleitbezorger, en krijgt steun van bijvoorbeeld Zwitserland, Zuid-Korea, Mexico en de EU.

Er wordt dit jaar dus wel een poging gedaan om de geldstromen op de agenda te krijgen, vertelt Richard Klein van het Stockholm
Environment Institute. Maar de expert acht de kans groot dat dit nog voor de harde onderhandelingen beginnen weer zal worden verwijderd.

De weerstand komt van een groep ontwikkelingslanden onder leiding van Egypte en Pakistan. Zij zijn bang dat het financieringsmechanisme zo belangrijk wordt, dat het ten koste zal gaan van de eerdere toezeggingen voor directe klimaathulp. Zo vragen ook voorstellen om het proces te hervormen eerst dat alle huidige openstaande eindjes worden opgelost.

De uitkomst van die agendastrijd is in Dubai een dag voor de officiële opening nog niet bekend. In het ergste geval gaat zulk gesteggel nog de hele top door. Dat gebeurde vorig jaar tijdens de rommelige en moeizame klimaattop in Egypte. Toen werd er overdag onderhandeld over de inhoud, en 's nachts over de agenda.

"Als het dan toch lukt het onderwerp op de agenda te krijgen, is het de vraag tegen welke prijs", zegt Klein. "Wat willen andere landen dan ook op de agenda hebben?" Zo is op de klimaattoppen alles ruilhandel - zelfs de agenda zelf.

Gomez-Echeverri kijkt maar vast voorbij de klimaattop. "Dit is niet een onderwerp waarover alleen binnen de VN moet worden onderhandeld, maar ook in de financiële wereld zelf." Maar het valt te betwijfelen of banken en pensioenfondsen vrijwillig zullen verduurzamen, zonder daar wereldwijd politiek toe te zijn aangespoord.