Hoe nu verder? Nog 'weken' werk te doen voor nieuw kabinet op bordes staat

Het zal nog enkele weken duren voor het nieuwe kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB met koning Willem-Alexander op het bordes staat. Aankomend formateur Richard van Zwol tempert de verwachting dat nu het hoofdlijnenakkoord gesloten is, de volgende fase in de kabinetsformatie snel zal gaan. Van Zwol begint volgende week als formateur en verwacht "vier a vijf weken" bezig te zijn. Dan is de officiële start van het kabinet niet eerder te verwachten dan eind juni, in de week van 24 tot 30 juni.

Van Zwol benadrukt dat het zogenoemde programkabinet van de vier partijen "een bijzonder karakter heeft". De formatiefase duurt daarom langer", zegt hij. Van Zwol was met Elbert Dijkgraaf de afgelopen acht weken informateur.

Ministers

Na het Kamerdebat over zes dagen gaat de formateur aan de slag. Hier is Van Zwol voor gevraagd. Een formateur heeft de taak om een kabinet met een ministersploeg samen te stellen.

Van Zwol heeft na het debat op woensdag een vol programma. Eerst moet hij het met de vier partijleiders eens worden welke partij welke ministers en staatssecretarissen krijgt. Ook moet snel duidelijk worden wat die bewindslieden dan precies gaan doen.

Een tijdrovende bijkomstigheid is dat het de bedoeling is dat de helft van de bewindslieden "van buiten" komt. De andere helft bestaat uit mensen met politieke ervaring, zo is het voorstel van de eerdere informateur Kim Putters waaraan de vier partijen willen vasthouden.

Samenspel

Er circuleren allerlei namen van mogelijke kandidaten, die ook weer ontkend worden door andere Haagse bronnen. Er is nog geen peil op te trekken. Wel valt met grote regelmaat de naam van VVD'er Eelco Heinen als kandidaat-minister van Financiën. De vier partijleiders kiezen hun kandidaten "in samenspel met de formateur", aldus Van Zwol.

Dan speelt er nog de kwestie van de beoogde premierskandidaat. De naam van PvdA'er Ronald Plasterk zingt al dagen rond, maar PVV-leider Wilders heeft hem nog niet aangekondigd. Volgens bronnen in Den Haag is wrijving tussen Plasterk en NSC-leider Omtzigt een obstakel voor het aanwijzen van Plasterk. Omtzigt ergerde zich aan de in zijn ogen slordige werkwijze van Plasterk als informateur en verweet hem informatie over financiële tegenvallers te laat te hebben doorgegeven.

Auto-conflict

Plasterk onthulde ook dat Omtzigt zijn dienstauto had gebruikt om naar een hotel te rijden waar hij zijn vertrek uit de onderhandelingen aankondigde. Dit auto-conflict moet nu uitgepraat worden, zeggen de Haagse bronnen. Plasterk zette vrijdag alvast een eerste stap door via een ingezonden briefje in De Telegraaf publiekelijk excuses te maken aan Omtzigt.

Een andere mogelijke reden voor het uitblijven van Plasterks benoeming is een publicatie van NRC over hoe Plasterk patent heeft aangevraagd voor kankertherapie. Daar loopt een onderzoek naar.

Als Van Zwol met de vier partijleiders de lijst met bewindslieden klaar heeft, moeten ze nog naar een hoorzitting in de Tweede Kamer om vragen te beantwoorden over hun geschiktheid en motivatie. Dit is voor het eerst.

Bordes

Vervolgens volgt de meest feestelijke dag als de nieuwe bewindslieden en de beoogd premier bij koning Willem-Alexander worden uitgenodigd. Eerst is de beëdiging en dan dalen ze de trappen af voor de groepsfoto op het bordes van paleis Noordeinde of paleis Huis ten Bosch.

De nieuwe bewindslieden moeten vervolgens het hoofdlijnenakkoord uitwerken tot een regeerprogramma en ook dat zal niet eenvoudig worden. Er is nog geen deadline hiervoor bekend.