Wie is weg, wie blijft en wie komt of keert terug? Na de val van het kabinet kwam er een stroom van vertrekkende politici op gang en van mensen die juist hun vinger opstaken voor een Kamerlidmaatschap. De stroom is inmiddels afgenomen en morgen stopt-ie helemaal, omdat partijen dan hun kandidatenlijsten moeten inleveren bij de Kiesraad.
Tijd dus om de balans op te maken. Lees hieronder per partij wie de leider is en wat er verder nog opvalt aan de lijst (spoiler: van de zeventien genoemde partijen hebben er tien een nieuwe lijsttrekker).
Bij de VVD heeft Dilan Yesilgöz na 17 jaar het stokje overgenomen van Mark Rutte als partijleider en lijsttrekker. De VVD wil met haar voorkomen dat de partij inzakt, zoals in 1994 met het CDA gebeurde toen Lubbers vertrok en in 2002 met de PvdA toen Kok zijn afscheid had aangekondigd.
Wat opvalt aan de liberale lijst is dat er veel bekende Haagse namen op staan; nummer 16 Hester Veltman-Kamp (oud-wethouder in Ede) is de eerste kandidaat die nu geen Kamerlid of bewindspersoon is.
Dan Nieuw Sociaal Contract, oftewel NSC, de partij die Pieter Omtzigt uit de grond heeft gestampt deze zomer. Ook daar een kersverse partijleider natuurlijk en een hele verse kandidatenlijst, hoewel er veel oud-CDA'ers en andere (oud-)politici op staan. Van de eerste zes heeft er slechts één geen CDA-verleden. Nummer 2 is Omtzigts naaste medewerker Nicolien van Vroonhoven, die van 2002 tot 2010 voor het CDA in de Tweede Kamer zat.
Afgaande op de Peilingwijzer maakt NSC net als de VVD kans om de grootste partij te worden. En dat betekent dat er nagedacht wordt over een premierskandidaat. Omtzigt zei eerder dat hij sowieso geen premier wil worden, maar inmiddels laat hij het in het midden. Nog even afwachten dus.
Ook bij de derde grootste partij/fractie GroenLinks-PvdA een nieuw gezicht als lijsttrekker, hoewel het in dit geval ook een oud gezicht is dat weer terugkeert: Frans Timmermans. Hij zegde zijn baan als Eurocommissaris op om de gezamenlijke lijst aan te voeren. PvdA'er Timmermans begon zijn Haagse carrière in 1998 als Tweede Kamerlid en was daarna ook nog staatssecretaris en minister.
De opvallende nummer twee van de gecombineerde lijst is de Tilburgse wethouder Esmah Lahlah. Net als de nummer 3 Jesse Klaver komt zij van GroenLinks. Voor het evenwicht wisselen PvdA- en GL-kandidaten elkaar af na de eerste drie.
Dan de PVV: daar geen verrassende lijsttrekker. Het enige partijlid Geert Wilders van de Partij voor de Vrijheid staat voor de zesde keer bovenaan de lijst.
Op de kieslijst staan verder veel bekende namen die nu ook al in de Tweede Kamer zitten. Een opvallende nieuwkomer is nummer 3: Rachel van Meetelen, ondernemer met poffertjeskramen op kermissen en evenementen. En verder valt op dat de huidige PVV-fractievoorzitter in de senaat, Marjolein Faber, van Kamer wil wisselen. Zij staat op plek 7.
Bij de BBB ook geen onverwachte lijsttrekker: partijoprichter en boegbeeld Caroline van der Plas staat op 1. Een plekje lager staat wel een verrassende kandidaat, namelijk Mona Keijzer. Twee jaar geleden was ze nog CDA-staatssecretaris en vorige maand werd ze gepresenteerd als premierskandidaat voor de BoerBurgerBeweging (hoewel het woord premierskandidaat later in de ban werd gedaan door Van der Plas).
Verder staan hoog op de lijst: Militaire Willems-Orde-ontvanger Gijs Tuinman (3), mede-BBB-oprichter Henk Vermeer (4), Tweede Kamerlid Lilian Helder (ex-PVV) (5) en Tweede Kamerlid Nicki Pouw-Verweij (ex-FvD, ex-JA21) (9). De andere overloper van JA21, Kamerlid Derk-Jan Eppink, staat niet hoger dan 25.
Bij de Partij voor de Dieren is de lijst na veel geharrewar vastgesteld. Esther Ouwehand stond voor de tweede keer op plaats 1, maar was tijdelijk teruggetreden als lijsttrekker vanwege meldingen over haar integriteit. Er brak ruzie uit, het bestuur vertrok en het nieuwe bestuur liet snel een onderzoek instellen en concludeerde dat er van integriteitschendingen geen sprake was. Ze wil nu door.
Bij D66 volgt Rob Jetten Sigrid Kaag op als lijsttrekker. Vijf jaar geleden was Jetten al een tijd fractievoorzitter na het vertrek van Alexander Pechtold en de afgelopen jaren was hij minister voor Klimaat en Energie.
De sociaalliberalen hebben twee nieuwkomers in de top-10, met de Amsterdamse fractievoorzitter Ilana Rooderkerk als hoogste op nummer 6. Op 11 staat ook een nieuwkomer, maar wel een andere dan beoogd. Kandidaat Yesim Candan trok zich namelijk terug nadat er ophef was ontstaan over een venijnige column over Sigrid Kaag die ze had geschreven.
De SP heeft voor de tweede keer Lilian Marijnissen aangewezen als lijsttrekker. Hoewel de partij onder haar leiding alle verkiezingen verloor, staat het overgrote deel van de SP-leden achter Marijnissen. In de top-10 staan zeven zittende Tweede Kamerleden. Hoogste nieuwkomer is Sarah Dobbe op 6; zij is nu persvoorlichter van de Kamerfractie en raadslid in Arnhem.
Bij de kleinste coalitiepartij ChristenUnie staat voor het eerst Mirjam Bikker bovenaan de lijst. Bikker volgde begin dit jaar Gert-Jan Segers op als politiek leider. Kamerleden Pieter Grinwis en Don Ceder maken de top-3 compleet. Eerste nieuweling is de Hardenbergse wethouder Alwin te Rietstap op 4.
Het CDA hoopt uit het dal te klimmen met Henri Bontenbal aan het roer. Bontenbal zit sinds 2021 voor het CDA in de Kamer. Hoogste nieuwkomer is Marlou Absil op 8. Zij is nu Statenlid in Limburg.
Bij FvD voert Thierry Baudet voor de derde keer de lijst aan. Op 6 staat de hoogst genoteerde debutant: Lidewij de Vos, met wie Baudet onlangs een boek schreef over de stikstofcrisis.
Dan de SGP, die partij gaat het helemaal anders doen. Althans er is een nieuwe lijstrekker -omdat Kamernestor Kees van der Staaij vertrekt - en een lijst met verder alleen nieuwkomers. Nummer 1 Chris Stoffer zit al wel in de Tweede Kamer voor de SGP. Wat niet anders is dan anders, is dat er alleen mannen op de lijst staan.
Bij Volt gaan ze voor de tweede keer voor Laurens Dassen als voorman. Op 2 staat Kamerlid Marieke Koekkoek en Ernst Boutkan (die haar verving tijdens een verlofperiode) staat op 3.
De lijst van Denk wordt voor het eerst aangevoerd door Stephan Van Baarle. Hij was de afgelopen periode al Kamerlid. Op 2 staat de Schiedamse wethouder Dogukan Ergin.
Bij JA21 staat het enige overgebleven Tweede Kamerlid Joost Eerdmans weer op 1. Medeoprichter van de partij Annabel Nanninga komt op 2. Zij is nu nog de fractievoorzitter in de Eerste Kamer.
Bij1 heeft een andere lijsttrekker dan de vorige keer: Edson Olf volgt Sylvana Simons op. Olf is wijkraadslid in Rotterdam, bestuurslid en vicevoorzitter van de partij. Op nummer 2 van de kandidatenlijst staat Lisa McCray, beleidsmedewerker van de Rotterdamse fractie.
En dan BVNL. Daar staat oprichter Wybren van Haga bovenaan de lijst. Voormalig 50Plus-leider Henk Krol bezet de tweede plaats en Sieta van Keimpema van boerenactieroep Farmers Defence Force staat op 3.
Dat zijn de belangrijkste namen die morgen worden ingeleverd bij de Kiesraad in Den Haag, samen met die van honderden andere kandidaten. En op 22 november mogen alle kiesgerechtigden er daar ééntje van rood kleuren.