Terreuraanval op Israël, verwoesting in Gaza: half jaar oorlog in cijfers
Een half jaar geleden voerde de militante Palestijnse organisatie Hamas een terreuraanval uit op Israël. Israël sloeg terug met luchtaanvallen en een grondoorlog in de Gazastrook. Zes maanden later is er nog geen oplossing in zicht. Een overzicht van de gebeurtenissen.
In de ochtend van 7 oktober 2023 opent Hamas de aanval op Israël. Duizenden raketten worden vanuit de Gazastrook afgevuurd en militanten van Hamas steken de grens met Israël over. Ze doden bij hun terreuraanval zo'n 1200 Israëliërs en buitenlanders.
In meerdere kibboetsen worden mensen aangevallen en gedood. Ook vallen militanten met paragliders een dancefestival binnen, waar ze een bloedbad aanrichten. Volgens een VN-gezant is het aannemelijk dat er extreem gewelddadige verkrachtingen hebben plaatsgevonden door Hamas-militanten. Ze nemen ongeveer 250 mensen als gijzelaar mee naar Gaza, die in het tunnelnetwerk onder de kuststrook worden vastgehouden.
Israël antwoordt nog dezelfde dag met luchtaanvallen op de Gazastrook en begint enkele weken later een grondoffensief. Het doel volgens Israël: de totale vernietiging van Hamas en het terughalen van de gijzelaars. Dat gaat gepaard met een volledige afsluiting van het gebied; burgers kunnen geen kant op en hulp komt maar mondjesmaat binnen. De oorlog in Gaza is nu een half jaar bezig en er is vooralsnog geen zicht op een staakt-het-vuren.
Slachtoffers
Inmiddels zijn in Gaza ongeveer 33.000 Palestijnen gedood, meldt het door Hamas aangestuurde ministerie van Volksgezondheid. Nog eens 75.000 mensen raakten gewond. De meerderheid van de doden zijn volgens het ministerie vrouwen en kinderen.
Het ministerie maakt in de vermelde aantallen geen onderscheid tussen burgers en militanten. Schattingen van hoeveel Hamas-strijders zijn omgekomen, zijn niet te verifiëren. Volgens het Israëlische leger kwamen bij de grondoorlog in Gaza ongeveer 250 militairen om het leven.
Zes maanden na de terreuraanslag houdt Hamas nog altijd een groot aantal gijzelaars vast. Vorig jaar kwam een deel van hen, in fases vrij, maar dat geldt niet voor 134 van hen. Zij zijn volgens terreurorganisatie Hamas niet allemaal nog in leven. Afgelopen weekend nog vond het Israëlische leger bij Khan Younis het lichaam van Elad Katzir, een man van 47 die op 7 oktober werd ontvoerd uit een kibboets. Internationale hulporganisaties als het Rode Kruis krijgen van Hamas geen toegang tot de gijzelaars.
In de eerste weken van de oorlog waren de gevechten het hevigst in het noorden van Gaza. Meer dan een miljoen Gazanen moesten, ook op aanwijzing van Israël, vluchten naar het midden en zuiden van de Gazastrook. Maar echt veilig was het nergens. Naarmate Israël de aanvallen uitbreidde richting het zuiden moesten Palestijnen weer vluchten naar plekken als Al Mawasi, een kleine 'humanitaire zone' langs de kust.
Tienduizenden Palestijnen leven daar in tenten. Er heerst een tekort aan water en voedsel, bestrating en riolering ontbreken op de meeste plekken. Maar voor velen is er geen alternatief.
In totaal zijn nu 1,7 miljoen Palestijnen op de vlucht, op een bevolking van 2,2 miljoen. De meesten van hen zitten nu in en om de zuidelijke stad Rafah, aan de grens met Egypte. Zij vluchten niet alleen voor geweld, maar vertrekken ook omdat veel woningen kapot zijn geschoten.
Het Israëlische leger zegt dat de aanvallen gericht zijn op Hamas-strijders en hun infrastructuur. Ook ziekenhuizen worden daarbij niet gespaard: het Israëlische leger viel bijvoorbeeld herhaaldelijk het al-Shifa-ziekenhuis in het centraal gelegen Gaza-Stad binnen en liet bij het afronden van de laatste operatie, begin deze week, het gebouw in puin achter. Het leidde internationaal tot felle kritiek; de aanvallen zijn volgens internationale (mensenrechten)organisaties niet proportioneel en moeten worden onderzocht als oorlogsmisdaden.
Hongersnood
Ook opslagplaatsen van voedsel en hulpkonvooien zijn doelwit. Afgelopen week viel Israël een voedselhulpkonvooi van World Central Kitchen aan. Zeven medewerkers werden gedood. Sinds oktober kwamen volgens de VN ongeveer 200 hulpverleners om in Gaza. "In amper zes maanden zijn er in deze oorlog meer hulpverleners gedood dan in elke andere oorlog in de moderne tijd", zegt de Amerikaanse vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties (VN) in Genève.
Na de laatste aanval hebben World Central Kitchen en een andere hulporganisatie de hulp aan Gaza stopgezet. Volgens een rapport van VN-voedselwaakhond IPC wordt de gehele bevolking van Gaza geconfronteerd met honger. Gazanen slaan dagelijks maaltijden over. In het noorden van Gaza wordt de situatie geclassificeerd als catastrofaal, wat betekent dat mensen daadwerkelijk aan honger overlijden.
Landen en hulporganisaties blijven proberen om voedsel naar Gaza te krijgen en verlichting te brengen in de erbarmelijke humanitaire situatie. Voedselpakketten worden vanuit de lucht gedropt. Een boot met 200 ton aan hulpgoederen bereikte Gaza via de zee. Maar deze methodes zijn veel minder effectief dan hulp over land.
Voor de oorlog waren er dagelijks zo'n 500 vrachtwagens nodig om de enclave te voorzien van voedsel, medicijnen en brandstof. Sinds het uitbreken van de oorlog is dat aantal bij lange na niet meer gehaald. Hulporganisaties roepen Israël op om meer voedsel Gaza binnen te laten. Ook het Internationaal Gerechtshof heeft Israël opgedragen om ervoor te zorgen dat voldoende humanitaire hulp het gebied binnenkomt.
Israël zet het offensief in Gaza voort. Er zijn zware gevechten in de zuidelijke stad Khan Younis en het leger bereidt de inval van grensstad Rafah voor. Tot grote onvrede van westerse bondgenoten.
De Amerikaanse president Biden noemt het binnenvallen van Rafah een "rode lijn" en demissionair premier Rutte spreekt van "een gamechanger en een humanitaire ramp". Onder meer de VS en Nederland roepen Israël op om de Palestijnse burgers te beschermen en voldoende voedsel door te laten.
Mede vanwege de oplopende druk van met name de Verenigde Staten beloofde het oorlogskabinet van de Israëlische premier Netanyahu deze week meer humanitaire hulp toe te laten tot de Gazastrook. Zo zegde het land toe een extra grensovergang te openen.
Persvrijheid
Buitenlandse journalisten mogen van Israël maar zelden Gaza in. Als dat wel mag, gebeurt het alleen onder toezicht van het Israëlische leger, dat bepaalt wat journalisten mogen zien.
Voor journalisten is de Gaza-oorlog uitzonderlijk gevaarlijk. In het afgelopen half jaar zijn er volgens het Comité ter bescherming van Journalisten zeker 95 journalisten en medewerkers van mediabedrijven omgekomen in Gaza, Israël en Libanon. Vooral de eerste maanden van de oorlog waren zeer dodelijk voor verslaggevers.
De organisatie Reporters Without Borders beschuldigt het Israëlische leger ervan journalisten tot doelwit te maken. Israël ontkent dat.
Onderhandelingen
Hamas en Israël voeren al maanden gesprekken over een bestand, maar hebben nog geen akkoord bereikt. Hun eisen liggen ver uit elkaar.
Hamas wil dat Israël zich volledig terugtrekt uit Gaza en wil dat er een permanent staakt-het-vuren komt. Ook eist het de vrijlating van Palestijnse gevangenen die vastzitten in Israëlische gevangenissen. Israël eist op zijn beurt de vrijlating van alle gijzelaars. Het land zegt dat de oorlog pas voorbij kan zijn als Hamas compleet is uitgeschakeld.
