'Voetbalvandalisme tegengaan kan met alcoholverbod en zitplaatsen op naam'

• Hugo van der Parre

  Research-redacteur

Er zijn nog verschillende mogelijkheden om de veiligheid in Nederlandse voetbalstadions te vergroten. Zoals een alcoholverbod op tribunes, verscherpt cameratoezicht, een betere opleiding voor stewards en het invoeren van vaste zitplaatsen op naam.

Dat schrijft adviesbureau Berenschot in een rapport in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid. De aanbevelingen zijn extra actueel na de rellen bij Ajax-Feyenoord van afgelopen zondag. Nadat twee keer vuurwerk op het veld was gegooid, werd de wedstrijd gestaakt en bestormden honderden Ajax-aanhangers met geweld de hoofdingang van de Johan Cruijff Arena.

Berenschot vergeleek de aanpak van voetbalvandalisme in Nederland met die in Engeland en Duitsland. Het bureau concludeert dat er in Nederland heel veel mogelijkheden zijn om voetbalvandalisme te bestrijden, maar dat deze maatregelen niet worden toegepast, mogelijk omdat ze onvoldoende bekend zijn of vanwege koudwatervrees bij de autoriteiten.

Niet anoniem

De onderzoekers denken dat de grootste winst te behalen valt door supporters via campagnes duidelijk te maken dat zij door de aanwezige camera's niet anoniem over de schreef kunnen gaan en dat overtreders worden vervolgd en bestraft. In combinatie met tickets op naam, vaste zitplaatsen en goed opgeleide stewards kan de pakkans verder worden vergroot. Die pakkans is bepalend voor het gedrag, zo stelt het rapport.

Verscherpt cameratoezicht kan veel effect hebben, denken de onderzoekers. Bijna alle clubs in het betaald voetbal beschikken over redelijke tot goede camera's met in de meeste stadions dekking van alle supportersvakken. De KNVB heeft bovendien een taskforce die clubs kan helpen met het identificeren van overtreders. In sommige gevallen worden de dossiers ook overhandigd aan politie of justitie.

Persoonsgebonden zitplaats

Het toewijzen van vaste zitplaatsen op naam kan ook helpen bij het bestrijden van ongewenst supportersgedrag, stelt Berenschot. De veiligheidsmedewerkers in het stadion weten dan precies wie waar zit en wie zich misdraagt. Op dit moment zijn er echter nog veel vakken waar de supporter zelf mag kiezen waar hij gaat zitten. Op staantribunes is het helemaal lastig om overzicht te houden.

De onderzoekers zien minder in een identificatieplicht bij de ingang van het stadion. De controle daarop is erg tijdrovend. Bovendien is 80 procent van de toeschouwers die overtredingen begaat een 'first offender'. Dan helpt identificatieplicht niet.

Alcoholverbod

Een alcoholverbod kan wel zinnig zijn, concludeert Berenschot. In Engeland zijn consumpties niet toegestaan op de tribunes, wel op de omlopen van het stadion en bij de pubs buiten. Bij risicowedstrijden kunnen de autoriteiten een algeheel alcoholverbod afkondigen in lokale pubs en tijdens busritten naar de (uit)wedstrijden.

In en rondom het stadion wordt streng opgetreden tegen dronkenschap en het consumeren van drankjes 'achter de lijn' is een strafbaar feit. Het is dus ook onmogelijk om bekers mee te nemen naar de tribune en op het veld te gooien. Overigens zijn sindsdien in Engeland wel honderden keren andere voorwerpen, zoals aanstekers, op het veld gegooid.

Aantasting van de sfeer

Het Supporterscollectief Nederland, een samenwerkingsverband van supportersverenigingen, steunt maatregelen die op het opsporen van individuele daders zijn gericht, zoals beter cameratoezicht en goed opgeleide stewards.

Maar de supportersclub verzet zicht tegen oplossingen die hele groepen laten opdraaien voor het gedrag van enkelingen. Ook maatregelen die de sfeer rond wedstrijden aantasten, zoals het afschaffen van staanvakken of een alcoholverbod, zien ze niet zitten. "De staanvakken zijn belangrijk voor de sfeer en de meeste supporters drinken hooguit een paar pilsjes. Dat kan helemaal geen kwaad."

De KNVB zegt in een reactie niet te geloven dat de oplossing ligt in één maatregel. De voetbalbond hecht vooral waarde aan een gezamenlijke aanpak van alle betrokken partijen: KNVB, leagues, clubs, kabinet, gemeentes, Openbaar Ministerie, politie en supporters. "Onze maatregelen richten zich erop om de echte supporters meer ruimte te geven en de nep-supporters en hun asociale gedrag aan te pakken", zegt de bond.