Bij het demissionaire kabinet ontbreekt een structurele visie over hoe er begroot moet worden om in de toekomst uitdagingen aan te kunnen. Dat zegt de Raad van State in het advies Miljoenennota 2024.
Die uitdagingen voor de komende jaren zijn volgens de Raad groot; het demissionaire kabinet zou het "komende jaar al moeten benutten" om in kaart te brengen welke lastige keuzes op het gebied van inkomenspolitiek en klimaat gemaakt moeten worden.
Zo komt het kabinet nu met een aanpak om de armoede te bestrijden, maar mist er volgens staatsraad Richard van Zwol een analyse voor de lange termijn: "Gaan we nu 25 jaar lang armoedestijging bestrijden met korte koopkrachtmaatregelen?"
Het kabinet moet zich volgens hem gaan verdiepen in de vraag hoe het kan dat gewone mensen geen gewone boterham kunnen verdienen.
Meer samenhang
En zijn collega-staatsraad Frank de Grave: "Als je met een koopkrachtpakket voor de armsten moet komen en er zijn zorgen over de middeninkomens dan mag je meer samenhang verwachten tussen belastingplan en begrotingsregels". Hij vindt het nu te "hap-snapperig" overkomen en hij mist vooral een "samenhangend verhaal".
Op het gebied van klimaat ontbreekt het volgens de Raad van State aan inzicht in "klimaatgerelateerde lastenmaatregelen". Niet duidelijk is hoeveel de klimaatproblemen de komende jaren gaan kosten, maar te onduidelijk is in elk geval waar het geld vandaan komt om problemen aan te pakken.
Klimaatverandering is volgens de Raad voor de komende jaren één van de grootste maatschappelijke opgaven. De overheidsfinanciën zullen er structureel door veranderen.
Daarom moeten de kosten ook een meer structurele plek in de analyses voor de houdbaarheid van de begrotingen krijgen, aldus de Raad.
Het kabinet heeft fondsen voor klimaatmaatregelen aangekondigd, terwijl de wetten hiervoor nog niet door beide Kamers zijn aangenomen. Daarmee blijft te onduidelijk wat de invloed is op de houdbaarheid van de overheidsfinanciën.
Begrotingstekort
Voor 2023 en 2024 komt Nederland met het begrotingstekort niet in de gevarenzone, maar vanaf 2025 voldoet het niet meer aan de Europese regels. Ook het economisch groeipercentage kan zomaar tegenvallen.
Mocht dat zo zijn, dan moet een nieuw kabinet alsnog met hervormingen komen. Die hervormingen leveren nooit van de ene op de andere dag wat op. De Raad van State denkt dat het daarom verstandiger is nu alvast in te zetten op structurelere keuzes.
