Hulpverlening Marokko hapert: 'Staat wil regie in handen houden'

"Er is geen enkel teken van de autoriteiten. We zitten hier zo afgelegen. We hebben ze om hulp gevraagd, maar nog niets gekregen." Mustapha El-Machmoum beklaagt zich erover bij een verslaggever van persbureau AFP. Zijn woonplaats Tafeghaghte is een van de zwaarst getroffen bergdorpen in de Hoge Atlas, waar de aardbeving vrijdagavond laat plaatsvond. Het dodental staat inmiddels op bijna 2500.

Hij is niet de enige die vindt dat er vanuit de staat te weinig hulp wordt geboden aan het rampgebied. Op sociale media staan smeekbedes van dorpsbewoners die niets meer hebben.

Intussen heeft de Marokkaanse overheid slechts enkele landen toegestaan om zoek- en reddingsteams te sturen. De Britten en Spanjaarden zijn met die zogenoemde USAR-teams in het land actief en ook vanuit Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten komt hulp.

Nederland heeft sinds zaterdagochtend ook een zoek- en reddingsteam van USAR klaarstaan, maar moet wachten totdat er vanuit Marokko een hulpverzoek komt. "Zonder zo'n verzoek worden we nooit ingezet", zegt USAR Nederland. Ter vergelijking: na de aardbeving in Turkije en Syrië was het Nederlandse team nog dezelfde avond bij het rampgebied.

Zo'n centraal geleide crisisorganisatie is niet ongebruikelijk, legt Thea Hilhorst uit. Zij is hoogleraar humanitaire studies aan de Erasmus Universiteit. "Voor elk land is het sowieso belangrijk om in de gaten te houden wat er gebeurt. Je kunt denken 'gooi de grenzen open', maar dan wordt het lokaal best wel rommelig."

Zeker als een rampgebied zo uitgestrekt is, afgelegen ligt en de smalle wegen nog moeilijker begaanbaar zijn doordat rotsblokken de doorgang versperren. "Dan kan je er wel met z'n tienen staan, maar dan kom je nog niet waar je heen wilt." Bovendien heeft Marokko volgens Hilhorst een leger dat tot veel in staat is. "Dat hebben ze bijvoorbeeld in coronatijd laten zien, door noodziekenhuizen uit de grond te stampen."

Toch krijgt ook zij de indruk dat er niet zo snel wordt gehandeld als idealiter zou moeten. "Er wordt vrij lang nog gehamerd op het belang om eerst onderzoek te doen en te kijken wat er nodig is in plaats van dat er wordt begonnen met de reddingswerkzaamheden. Terwijl er nog mensen onder het puin liggen." Van de mogelijkheid om de Verenigde Naties de noodhulp te laten coördineren, zoals ook vaak gebeurt, maakt Marokko geen gebruik.

Verslaggever Mustafa Marghadi reisde gisteren door het rampgebied en maakte dit verslag:

Er gaat vanuit Nederland dus geen USAR-team naar Marokko en voorlopig komt er ook geen nationale inzamelingsactie van de samenwerkende hulporganisaties. Een deel van de Giro555-organisaties is niet actief in Marokko en kan daar zonder toestemming ook niet aan het werk.

Dat is wel belangrijk als je in Nederland geld gaat inzamelen, legt Derk Segaar van Giro 555 uit in Spraakmakers op NPO Radio 1. "We willen de belofte dat de hulp goed terechtkomt wel kunnen waarmaken."

Hij benadrukt dat er ondanks het uitblijven van een nationale inzamelingsactie wel veel hulp wordt geboden door organisaties die al in het land actief waren, zoals het Rode Kruis, Care en Unicef. "Daar kan je dus doneren."